بزرگنمايي:

نسیم گیلان - بازنده پنهان بحران نفتکش‌ها
٢٦٥
٠
دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
هزینه حمل نفت با نفتکش‌ها به بیشترین سطح طی 11 سال اخیر رسیده؛ این خبری است که در روزهای اخیر توسط تعداد زیادی از نشریات بین‌المللی منتشر شده است. آن‌طور که این نشریات اعلام می‌کنند، مهم‌ترین مقصر آشفتگی در بازار اجاره تانکر ترامپ است، زیرا او اخیرا به بهانه افزایش فشارها بر ایران یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های کشتیرانی جهان را تحریم و تعداد زیادی نفتکش‌ را از بازار خارج کرده است. در این میان به نظر می‌رسد افزایش تنش‌های منطقه‌ای و رخ دادن اتفاقاتی چون انفجار در نفتکش ایرانی می‌تواند به این آشفتگی‌ها دامن بزند و کار را برای خریداران نفت به خصوص در آسیا که از همه مبادی عرضه نفت فاصله زیادی دارند، دشوارتر کند. اما خریداران نفت تنها قربانیان آشکار تصمیم ترامپ هستند و برخی کارشناسان بر این باورند که این تحریم‎‌ها دامن شرکت‌های صادرکننده آمریکایی را نیز گرفته است. در واقع با نرخ‌های بالای کرایه نفتکش، خرید نفت از شرکت‌های آمریکایی بیش از هر زمان دیگری هزینه‌بر است و این می‌تواند به جریان صادرات نفت این کشور صدمه وارد کند.
چرا اجاره نفتکش گران شد؟
در هفته‌های اخیر آمریکا دو شرکت زیرمجموعه شرکت چینی کاسکو را به بهانه آنچه «تلاش برای جابه‌جا کردن نفت ایران» نامید در لیست تحریم قرار داد. به این معنا که شرکت‎‌هایی که با آمریکا مبادلات مالی دارند اجازه همکاری با کاسکو را ندارند و به غیر از آن همه اموال این شرکت در آمریکا بلوکه می‌شود. اما شرکت مادر کاسکو که «کاسکو انرژی» نامیده می‌شود، بزرگ‌ترین شرکت حمل و نقل دریایی از لحاظ ظرفیت با 1100 کشتی و نفتکش در اندازه‌های مختلف است. از این رو، تحریم‌ این شرکت بین 40 تا 50 نفتکش معادل حدود 6درصد از کل تعداد سوپرتانکرهای VLCC دنیا را از بازار اجاره نفتکش خارج و واردکنندگان اروپایی و آسیایی نفت‌خام را برای اجاره نفتکش با دردسرهای بسیاری مواجه کرده است. پائولو دی آمیکو، رئیس اینترتانکو، یک نهاد تجارت دریایی نفت در این خصوص به وال‌استریت ژورنال گفته است، «سردرگمی و عدم اطمینان زیادی در بازار وجود دارد. همه می‌ترسند آمریکا آنها را به دلیل اجاره نفتکش از کاسکو تحریم کند.» در این میان مسائل دیگری به غیر از تحریم‌ شرکت‌های کشتیرانی چینی و همچنین افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک به التهاب‌ها در بازار اجاره تانکر دامن زده است. از جمله اینکه قوانین زیست محیطی جدید که از ابتدای 2020 اجرایی می‌شود و نفتکش‌ها و کشتی‌ها را ملزم به استفاده از سوخت‌های کم گوگرد می‌کند موجب شده که 60 سوپرتانکر در حال حاضر در سواحل دریاها پهلو بگیرند تا موتور خود را برای استفاده از سوخت‌های سبک‌تر آماده کنند. فایننشال تایمز بر این باور است که این دو عامل به بیکار شدن حدود 10 درصد از سوپر تانکرهای جهان منجر شده است.
تنگناها در بازار اجاره نفتکش به افزایش نرخ‌ها منجر شده است. در این خصوص آمار متفاوتی از سوی نشریات منتشر شده؛ وال‌استریت ژورنال اعلام کرده متوسط درآمد روزانه سوپر تانکرها هفته گذشته به بیش از 94 هزار دلار رسیده که نسبت به نرخ‌ها در هفته منتهی به 25 سپتامبر و پیش از تحریم کاسکو بیش از 18 هزار دلار رشد داشته است. در این میان یک کارگزاری مستقر در نیویورک نیز در این خصوص به فایننشال تایمز گفته است که هزینه حمل یک محموله نفت توسط سوپرتانکرها از خلیج فارس به چین طی دو هفته اخیر سه برابر شده و به 140 هزار دلار در روز رسیده است. یک کارگزاری در سنگاپور نیز اعلام کرده که نرخ کرایه سوپرتانکرها از خاورمیانه به آسیا هفته گذشته به 120 هزار دلار رسیده است.
قربانیان آشکار تصمیم ترامپ
افزایش هزینه جابه‌جایی نفت موجب شده که کلاید راسل، تحلیلگر بازارهای کالایی در خبرگزاری رویترز، پالایشگاه‌های آسیایی را قربانیان اختلافات ایران و آمریکا بداند. این تحلیلگر بازار نفت بر این باور است که خبر بد برای پالایشگران این است که افزایش هزینه‌های پالایشگران بعد از تحریم کاسکو احتمالا مدت زمان طولانی‌تری نسبت به زمانی که به تاسیسات آرامکو یا نفتکش‌ها در خلیج فارس حمله شد، ادامه خواهد یافت.بررسی‌های راسل نشان می‌دهد که هزینه حمل در برخی مسیرها تا چند دلار در هر بشکه افزایش یافته است. با توجه به اینکه پالایشگران آسیایی برای تامین نفت مورد نیاز خود مسافت‌های طولانی را باید تا آفریقا، آسیا و آمریکا بپیمایند، به‌طور نامتناسبی بیش از دیگر پالایشگران در سراسر دنیا با افزایش هزینه مواجه شده‌اند. در این رابطه راسل به هزینه 10 میلیون دلاری که یک پالایشگاه در کره‎جنوبی برای واردات از خلیج‎فارس در روزهای اخیر پرداخت کرده اشاره می‌کند. این رقم 61 درصد بیشتر از پولی است که برای جابه‌جایی محموله‌ای در اوایل سپتامبر و پیش از تحریم کاسکو پرداخت می‌کرده است. راسل می‌گوید هزینه حمل هر بشکه نفت با یک سوپر تانکر با ظرفیت 2 میلیون بشکه در روز از آمریکا به آسیا در کمتر از یک ماه 9/ 1 دلار افزایش یافته است. نرخ حمل از آفریقا و خاورمیانه به آسیا نیز بین 20 تا 30 درصد افزایش را تجربه کرده است.وال‌استریت ژورنال بر این باور است که واردکنندگان اروپایی و آسیایی به دلیل مسافت بیشتر تا آمریکا نسبت به خاورمیانه متحمل هزینه بیشتری برای خرید نفت از آمریکا شده‌اند به‌طوری‌که در حال حاضر نرخ اجاره روزانه برای سوپر تانکرها به بیشترین سطح از ژوئن 2008 رسیده است. صادرات نفت آمریکا به اروپا که معمولا با تانکرهای کوچک‌مقیاس انجام می‌شود در هفته منتهی به 7 اکتبر به رکورد 8/ 1 میلیون بشکه در روز رسیده است. این رقم نسبت به سطح 924 هزار بشکه در روز در هفته پیش از آن تقریبا دو برابر شده است. اما صادرات نفت آمریکا به آسیا که با سوپر‌تانکرهای VLCC انجام می‌شود تقریبا نصف شده و به 508 هزار بشکه در روز رسیده است.
قربانیان پنهان تحریم‌های ترامپ
افزایش شدید هزینه‌ حمل به معنای گران شدن نفت برای خریداران است، این موضوع می‌تواند تقاضا را تحت تاثیر قرار دهد و برای صادرکنندگان نفت نیز مشکلاتی ایجاد کند. اما همان‌طور که گفته شد، افزایش نرخ حمل به این معنا است که هزینه جابه‌جایی محموله‎ها در مسیرهای طولانی بیشتر متاثر می‌شود. به‌طور مثال هزینه حمل هر بشکه نفت از آمریکا به آسیا به 5 دلار رسیده که حدود 2/ 1 دلار بیشتر از هزینه حمل هر بشکه نفت از خاورمیانه به آسیا است. با استناد به این مساله، راسل می‌گوید: «شاید طعنه‌آمیز باشد که بگوییم تحریم‌های ترامپ علیه شرکت حمل و نقل چینی به صادرکنندگان آمریکایی نفت به آسیا بیش از رقبایشان لطمه می‌زند.» در حال حاضر تحت تاثیر این موضوع صادرات نفت آمریکا به آسیا که ماه گذشته جهش کرده بود در حال کاهش است. اتفاقاتی چون تحریم خرید نفت از ایران و ونزوئلا و همچنین حمله به تاسیسات نفتی آرامکوی عربستان، خریداران را وادار کرده که بیش از گذشته از خرید نفت از آمریکا استقبال کنند.راسل طبق آمار ریفاینتیو می‌نویسد، صادرات نفت آمریکا به آسیا در ماه جاری به 3/ 49 میلیون بشکه خواهد رسید که نسبت به رقم 28 میلیون بشکه در ماه سپتامبر و 3/ 41 میلیون بشکه در آگوست رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد. با این حال سفارش‌های ماه نوامبر نشان می‌دهد خرید نفت آسیایی‌ها از آمریکا در ماه نوامبر مجددا افت کرده و به حدود 9/ 31 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. از آنجا که رسیدن محموله‌ها از آمریکا به آسیا 6 هفته زمان می‌برد، نمی‌توان انتظار داشت که سطح سفارش‌ها تغییر محسوسی داشته باشد. راسل بر این باور است که افزایش هزینه‌های حمل و نقل نشان می‌دهد که شرکت‌های صادرکننده نفت آمریکایی برای اینکه بتوانند در بازار رقابت کنند باید قیمت محموله‌های خود را کاهش دهند.
اجاره نفتکش‌ها به مذاکرات تجاری کشیده می‌شود
در این میان به نظر می‌رسد موضوع برای چین که ماه‎ها است ردای بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان را به تن کرده به قدری دردناک است که مذاکره برای رفع تحریم‌های کاسکو را جزو اولویت‌های مذاکرات تجاری قرار داده است. بلومبرگ در گزارشی با استناد به منابع خود نوشت که آمریکا و چین به توافقات تجاری جزئی رسیده‌اند که می‌تواند منجر به دستیابی به آتش‌بس در جنگ تجاری میان طرفین شود. به گفته منابع، در چارچوب این توافق‌نامه، چین در زمینه کشاورزی امتیازاتی را به دست می‌آورد و ایالات متحده تعدادی مزایای تعرفه‌ای را ارائه می‌دهد. دور بعدی مذاکرات تجاری بین ایالات متحده و چین این هفته در روزهای پنج‌شنبه و جمعه برگزار می‌شود.حال وال استریت ژورنال بر اساس اطلاعات منابع آگاه خود اعلام می‎کند که هیات مذاکره‎کننده چینی در نظر دارد بحث تحریم‌ نفتکش‌های چینی را در طول مذاکرات آتی مطرح کند. با این حال کلاید راسل بر این باور است که نمی‎توان انتظار داشت هزینه حمل دریایی نفت کاهش یابد. چراکه هیچ نشانه مثبتی مبنی بر مصالحه بین آمریکا و ایران دیده نمی‌شود که این می‌تواند به معنای بالا ماندن سطح تنش‌های منطقه‌ای باشد. از سوی دیگر با توجه به سطح تنش‌های تجاری پکن و واشنگتن طی بیش از یک سال و نیم اخیر نمی‌توان انتظار داشت چین موفق به جلب رضایت ترامپ برای رفع تحریم‌ شرکت‌های حمل‎و نقل دریایی این کشور شود.