بزرگنمايي:

نسیم گیلان - بازیگران آینده صنعت نفت شیل
٣٤٧
٠
دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
تازه‌ترین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا حاوی پیام‌هایی از کاهش سرعت رشد تولید نفت شیل در ایالات‌متحده آمریکا است. این سازمان میزان تولید نفت خام آمریکا در جولای را (آخرین ماهی که آمارهای آن در دسترس است) به‌طور میانگین 8/ 11 میلیون بشکه در روز اعلام کرده که 300 هزار بشکه در روز کمتر از ماه ژوئن است. این کاهش تولید در نتیجه توفان‌های فصلی رخ داده است و انتظار می‌رود به‌زودی جبران شود اما نکته‌ای که گزارش اخیر اداره اطلاعات انرژی آمریکا به همراه دارد، انتظار این سازمان برای کند شدن سرعت رشد تولیدات شیل در سال آینده میلادی است.
طرح این انتظار باعث شده است کارشناسان آغاز «دوره سوم رونق شیل» را با تفاوت‌هایی نسبت به دو دوره قبلی، انتظار بکشند. جولیان‌لی، تحلیلگر بلومبرگ از جمله این کارشناسان است که عقیده دارد «جهش بزرگ تولید نفت شیل رو به پایان است اما همزمان با ورود صنعت شیل به دوران بزرگسالی، احتمالا یک جهش دیگر در راه است.» بررسی تحولات صنعت شیل نشان می‌دهد که دوره سوم رونق تولید شیل، صحنه بازیگری بزرگان نفتی و خروج شرکت‌های کوچک یا ادغام آنها با شرکت‌های بزرگ‌تر خواهد بود.براساس این گزارش، EIA انتظار دارد روند نزولی قیمت نفت در نیمه نخست سال آینده میلادی، باعث کند شدن رشد تولیدات شیل شود. طبق پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام این کشور در سال‌جاری میلادی به‌طور میانگین 3/ 12 میلیون بشکه در روز خواهد بود که 3/ 1 میلیون بشکه بیش از میانگین سال 2018 است؛ اما رشد تولید در سال آینده تقریبا نصف خواهد شد.
پایان جهش دوم شیل در آمریکا
به عقیده لی، رونق دوم تولید شیل در آمریکا رو به پایان است اما این اتفاق نباید باعث نگرانی یا تعجب شود؛ زیرا یک «جهش سوم» ممکن است جایگزین دوره پیشین رونق شود. در تازه‌ترین چشم‌انداز کوتاه‌مدت اداره اطلاعات انرژی که هفته گذشته منتشر شد، پیش‌بینی این سازمان از رشد تولیدات شیل تا پایان 2020، برای چهارمین ماه متوالی کاهشی بوده است. بنابراین به‌نظر می‌رسد تولیدات آمریکا در سال آینده میلادی تنها 370 هزار بشکه در روز رشد داشته باشد. در صورت تحقق این پیش‌بینی، کمترین رشد تولید چهار سال گذشته در آمریکا رقم خواهد خورد که می‌تواند نشانه‌ای از افول رونق دوم شیل باشد. کاهش تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا از دیگر نشانه‌های کند شدن رشد تولید نفت خام در کشوری است که به لطف افزایش چشمگیر تولیدات شیل، حالا مقام نخست تولید روزانه نفت را در میان کشورهای تولیدکننده این ماده اولیه دارد. براساس آمارهای موجود، تعداد دکل‌های حفاری شده در آمریکا در تمام 10 ماه گذشته کاهش یافته که به معنای افت 20 درصدی مجموع این دکل‌ها از نوامبر به این سو است. در عین حال، بهره‌وری نیز رو به کاهش است. آن‌طور که EIA گزارش می‌دهد، حفاری در حوزه نفتی پرمیان به‌عنوان پربازده‌ترین حوزه نفتی شیل در آمریکا، طی 9 ماه منتهی به آگوست، 11 درصد کاهش داشته است.
شیل آمریکا، از کودکی تا جوانی
از نگاه جولیان لی، توسعه صنعت شیل آمریکا تا حدودی شبیه رشد یک انسان است. در طول نخستین جهش تولید شیل در طول چهار سال منتهی به 2014، این صنعت در مرحله کودکی قرار داشت. همه‌ چیز جدید و هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسید و این کودک نوپا به همه چیز چنگ می‌انداخت صرفا برای اینکه ببیند ممکن است چه اتفاقی رخ دهد. این کودک به سرعت مسیر رشد را طی می‌کرد اما دنیای خارج با سقوط بهای نفت در سال 2014، درس سختی به او داد. بعد از عبور از این مراحل، رونق دوم شیل از سال 2016 شروع شد. در این مقطع، صنعت شیل آمریکا پا به دوران نوجوانی گذاشت. بعد از آموختن اینکه در دنیای مدام در حال تغییر چگونه می‌توان جان سالم به در برد، صنعت جوان شیل آمریکا فهمید برای به دست آوردن نتیجه قابل‌قبول، تنها باید روی چیزهایی تمرکز کند که به آنها علاقه‌مند است. این تمرکز، باعث شد بازده تولیدات شیل در دوره دوم، بیشتر از دوره رونق اول باشد. به این ترتیب برآورد می‌شود در طول سه سال، یعنی از دسامبر 2016 تا دسامبر 2019، رشد تولید روزانه (در مقایسه با 9/ 3 میلیون بشکه در روز بین دسامبر 2010 تا دسامبر 2014)، حدود 2/ 4 میلیون بشکه در روز خواهد بود. در این میان بزرگ‌ترین چالش رونق دوم شیل، شناسایی و بهره‌برداری از sweet spots، امکان استفاده از چاه‌ها در بازه زمانی طولانی‌تر و توسعه زیرساخت‌های انتقال گاز و میعانات گازی به ویژه به بازارهای خارج از کشور است. اما با قرار داشتن شاخص نفت خام دبلیو‌.تی‌.ای در محدوده 50 دلار، بیشتر شرکت‌های نفت شیل به جای پرداختن به رفع چالش‌های یاد شده، مجبور به تولید بیشتر برای جبران بدهی‌های سنگین خود هستند. به این ترتیب با وجود تولید بیشتر، سطوح پایین قیمتی باعث شده سود بیشتر برای کاهش بدهی‌ها یا پرداخت به سهامداران صرف شود. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران حالا شروع به مطالبات بیشتری از این شرکت‌ها کرده‌اند.
شروع دشوار انقلاب سوم شیل
به این ترتیب لی عقیده دارد حتی با وجود تنش‌های ژئوپلیتیک در خلیج فارس که بار دیگر از جمعه گذشته و با انفجارهای مشکوک در بدنه یک نفتکش ایرانی بالا گرفت و موجب رشد قیمت‌ها شد؛ به‌نظر می‌رسد دور بعدی همکاری تولیدکنندگان شیل و سرمایه‌گذاران آنها دشوار باشد. در این میان ممکن است شاهد ادغام برخی شرکت‌ها برای عبور بهتر از دوران چالش‌برانگیز رونق سوم باشیم. با این حال، فعالان صنعت نفت آمریکا نباید ناامید شوند زیرا پایان دوره دوم رونق شیل، می‌تواند به معنای ورود به دوره سوم رونق یا همان دوران جوانی برای صنعت شیل‌ آمریکا باشد. با ورود به این دوره، طیف وسیعی از مهارت‌های جدید وارد صنعت شیل خواهد شد؛ زیرا این دوره توسط شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی نفتی رهبری خواهد شد. بنابراین تفاوت اصلی رونق سوم شیل با دوره رونق دوم، تمرکز بیشتر روی «استخراج بهتر» خواهد بود تا «رشد سریع تولید.» در این دوره از تکنیک‌های پیشرفته برای بهبود بهره‌وری استخراج استفاده خواهد شد. همچنین ادغام مالکیت‌ها، اتوماسیون حفاری و منطقی‌سازی زنجیره‌‌های تامین، باعث افزایش حجم نفت استخراج شده در طول عمر یک چاه و کاهش هزینه‌‌ها می‌شود. اما قطعا سرعت رشد تولیدات مشابه آنچه در دوره دوم رونق شیل شاهد بودیم، نخواهد بود. تفاوت دیگر دوره سوم رونق شیل با دوره دوم آن، بهبود میزان بازیابی نفت از رسوبات شیل است. طبق گزارش جولیان لی، نرخ بازیابی نفت خام از رسوبات شیل معمولا حدود 5 تا 10 درصد است. اما کونوکو فیلیپس، یکی از غول‌های نفتی حاضر در حوزه‌های نفت شیل، توانسته نرخ بازیابی در برخی بخش‌های میدان ایگل فورد در تگزاس را تا 20 درصد افزایش دهد. این میزان می‌تواند تحت شرایطی مطلوب‌تر به 40 درصد نیز برسد که به معنای نرخ تولید بالاتر برای مدتی طولانی‌تر در ایگل فورد خواهد بود. بله، رونق سوم شیل در راه است اما فقط نباید انتظار داشت که شبیه به دو دوره رونق قبلی باشد زیرا این دوره ویژگی‌های خاص خود را خواهد داشت. به این ترتیب با توجه به اینکه حالا بازیگران اصلی صنعت نفت شیل آمریکا بزرگان نفتی مانند شورون، اکسون موبیل و... هستند، می‌توان انتظار داشت روند رشد تولیدات شیل آمریکا اگرچه با سرعتی کمتر، اما برای دوره‌ای طولانی‌تر ادامه داشته باشد. در واقع با خروج شرکت‌های خصوصی کوچک از این حوزه، بزرگان نفتی توان مالی و فنی بالاتری برای مقاومت در مقابل توفان‌های قیمتی در بازار نفت و ادامه حیات خواهند داشت.