بزرگنمايي:

نسیم گیلان - اما و اگرهای میانجیگری عمران خان
١٥
٠
الف / متن پیش رو در الف منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
عمران خان، نخست وزیر پاکستان صبح روز یکشنبه وارد تهران شد و درباره کاهش تنش ها در منطقه خلیج فارس بین ایران و عربستان به رایزنی و مذاکره پرداخت. قبل از آغاز سفر عمران خان به ایران، روز شنبه وزارت خارجه پاکستان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد هدف اصلی سفر نخست وزیر به ایران ارائه ابتکاری برای برقراری صلح بین ایران و عربستان است.
مشخص نیست عمران خان تا چه میزان موفق شده دیدگاه های ایران و عربستان را بهم نزدیک نماید. اما نخست وزیر پاکستان بدلیل اینکه روابط خوبی هم با تهران و هم با ریاض دارد می تواند گزینه مناسبی برای میانجی گری بین طرفین باشد. بدون شک اگر نخست وزیر پاکستان در این راه توفیقی کسب کند امتیاز ویژه ای در کارنامه وی به حساب خواهد آمد که هم موجب ارتقای اعتبار وی در صحنه داخلی پاکستان و هم افزایش جایگاه منطقه ای وی خواهد شد.
از سوی دیگر مقامات و مسئولان ایران همیشه تاکید ویژه ای بر پایان جنگ یمن و بمباران مردم بی گناه این کشور داشته اند. موضوعی که دیروز در دیدار رهبر انقلاب با عمران خان نیز مورد تاکید ایشان قرار گرفت.
حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار عمران خان بیان داشتند: جمهوری اسلامی ایران از مدتها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای توقف جنگ در یمن ارائه کرده است و پایان این جنگ، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد.
ایران از چند ماه قبل تلاش های گسترده ای را برای کاستن از تنش ها در منطقه آغاز کرده بود. به همین دلیل بود که حسن روحانی در سخنرانی خود در نشست سازمان ملل از ابتکار ایران درباره طرح صلح هرمز سخن گفت و چند روز بعد نیز محمدجواد ظریف در روزنامه الرای کویت به تشریح جزئیات این طرح پرداخت.
عربستان سعودی پس از سال ها تنش آفرینی در منطقه و دخالت در یمن، عراق، سوریه، لبنان و ...که تقریباً از زمان روی کار آمدن ملک سلمان و محمد بن سلمان آغاز شده بود اخیراً گام هایی را برای آغاز گفت و گو جهت کاهش تنش های منطقه ای برداشته بود. به همین دلیل بود که در ماه های اخیر، اخباری از وساطت و میانجی گری عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق و عمران خان منتشر شده بود.
البته در چند هفته گذشته دو اقدام در منطقه صورت گرفت که تا حدی می تواند به عنوان مانع و خلل در ادامه این فرایند عمل کند. به این مسئله می توان یک ابهام را نیز افزود که پای دونالد ترامپ را به قضیه باز می کند.
از یک ماه قبل تا کنون در سه مرحله نیروهای آمریکایی در عربستان افزایش یافته است. در مرحله اول واشنگتن اعلام کرد که 200 نظامی را به عربستان اعزام کند، در مرحله بعد از 1800 سرباز سخن گفته شد و دو روز قبل نیز مارک اسپر مدعی شد 300 نظامی دیگر بدلیل ادامه تهدیدها علیه ریاض به این کشور اعزام خواهند شد.
اتفاق دوم اما روز جمعه رخ داد و نفتکش ایرانی سابیتی در دریای سرخ و در نزدیکی جده هدف حمله قرار گرفت. در پی وقوع این اتفاق علی شمخانی روز شنبه هشدار داد«سرنخ‌های اصلی ماجراجویی خطرناک حمله به نفت کش ایرانی سابیتی در دریای سرخ به دست آمده و ایران این موضوع را بدون پاسخ نمی‌گذارد»
البته عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان سعودی مدعی شد که ریاض در سانحه‌ای که برای نفتکش سابیتی در دریای سرخ پیش آمده دست نداشته است. اما حسن روحانی دیروز در نشست خبری مشترک با نخست وزیر پاکستان گفت: سرنخ‌های عامل حمله موشکی به نفتکش ایرانی را داریم که برای نخست وزیر پاکستان بیان و اعلام کردیم تحقیقات‌مان تا رسیدن به نتیجه نهایی و روشن شدن مسئله ادامه دارد.
رئیس شورای عالی امنیت ملی هشدار داد: این که کشوری فکر کند می‌تواند در منطقه ناامنی ایجاد کند و پاسخ دریافت نکند اشتباهی محض خواهد بود.
مشخص نیست دقیقاً منظور روحانی کدام کشور می باشد اما در رسانه ها از عربستان و رژیم صهیونیستی به عنوان عاملان این حمله نام برده اند.
موضوع دیگر رویکرد دونالد ترامپ نسبت به کاهش تنش ها در منطقه خلیج فارس است؛ در واقع از آن جا که عربستان سعودی سیاست مستقلی در برابر ایران ندارد و در بیشتر مواقع در صفحه شطرنج آمریکایی ها بازی می کند باید دید واشنگتن چگونه با این موضوع برخورد خواهد کرد.
البته برخی نیز بر این اعتقاد هستند گرفتار شدن عربستان در باتلاق یمن موجب شده که به فکر چاره ای برای خروج از این وضعیت باشد و به همین دلیل به فکر کاهش اختلافات با ایران افتاده است.
بدون شک فعلاً نمی توان با حدس و گمانه زنی ها قضاوت کرد. بلکه مهم سیاست عملی ریاض در هفته ها و ماه های آینده است که تعیین می کند ملک سلمان و پسرش تا چه اندازه خواهان پایان تنش ها در منطقه علی الخصوص جنگ یمن هستند.