بزرگنمايي:

نسیم گیلان - گزارشی از رویکرد برخی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس
٤٤٨
٠
ابتکار / متن پیش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
هنوز اصلاح‌طلبان در نحوه حضور در انتخابات پیش ‌رو به یک جمع‌بندی و تصمیم واحد نرسیده‌اند. رویکرد و استراتژی انتخاباتی آنها تا به امروز مشخص نیست و اظهارنظرهای متفاوتی از سوی نخبگان و فعالان سیاسی این جریان شنیده می‌شود. در بررسی کارنامه اصلاح‌طلبان یکی از نقدهای جدی که به آن وارد است نحوه ائتلاف و همچنین عملکرد این سیاست طی این سال‌ها بوده است. درواقع یکی از پربحث‌ترین و انتقادها از شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان همین بحث نحوه ائتلاف با جریان‌ها و طیف‌های مختلف بود که نتوانست نتیجه دلخواه را به دست آورد. با این حال برخی از طیف‌ها و افراد اصلاح‌طلب همچنان معتقدند در انتخابات پیش ‌رو نیز چاره‌ای جز ائتلاف وجود ندارد. معصومه ابتکار، از جمله افرادی است که معتقد است شرایط به گونه‌ای است که ما مجبوریم دوباره ائتلاف کنیم.
ابتکار با بیان اینکه امروز بسیاری از نیروهای صرفا اصلاح‌طلب با جریان اعتدال همگرایی زیادی دارند، می‌گوید: به دلیل محدودیت‌های اعمال شده ما در‌نهایت باز هم به سمت ائتلاف خواهیم رفت. حال سوال اینجا است که با توجه به تجربه گذشته، اصلاح‌طلبان چه تضمینی می‌دهند که دوباره این ائتلاف مانند گذشته نباشد و حداقل سطحی از انتظارات را برآورده کند. اینکه برخی از آنها به خاطر یکسری محدودیت‌های اصلاح‌طلبان مجبور خواهند بود دوباره ائتلاف کنند، این اجبار قرار است به چه قیمتی بر جریان اصلاحات تحمیل شود؟ آیا سرمایه و بدنه اجتماعی این جریان سیاسی دوباره از این سیاست حمایت خواهند کرد؟
در جریان اصلاح‌طلبی معمولا دو نگاه و یا به نوعی دو طیف وجود دارد؛ یکی طیف تئوریک است، یعنی استراتژی آنها بر مبنای توسعه سیاسی و دموکراسی استوار است. این استراتژی، مرزهای مشخصی دارد که اصلاح‌طلبان نمی‌توانند از آن بگذرند. همزیستی مسالمت‌آمیز را می‌پذیرند، اما نمی‌توانند اتحاد و ائتلاف با کسانی را بپذیرند که اولویت‌شان توسعه سیاسی و دموکراسی نیست. در مقابل این دیدگاه طیف دیگری وجود دارد که معتقدند برای ماندگاری باید رویکرد تازه‌ای را در پیش بگیرند. آنان با درکی که از میزان رای و جایگاه سیاسی خود دارند، تلاش می‌کنند با چهره‌ها و جریان‌های محافظه‌کار، اتحاد و ائتلافی برقرار کنند تا به قدرتی برسند که لازمه تحقق ایده‌های‌شان است.
اما حالا در شرایطی که اصلاح‌طلبان خاطره و بازخورد مثبتی از ائتلاف با جریان‌های معتدل نداشتند و حتی انتقادات زیادی متوجه آنها شد که در ادامه نارضایتی بدنه اجتماعی خود را به دنبال داشت، به نظر می‌رسد جدال و تقابل بین این دو طیف و رویکرد، در این جریان سیاسی بیشتر شود. چرا که برخی از طرفداران طیفی که استراتژی‌شان بر بنای توسعه سیاسی و دموکراسی استوار است. حتی دوری از قدرت را برای مدتی هم که شده برای جریان اصلاحات لازم و ضروری می‌دانند. آنها معتقدند زمانی که ما نتوانیم به واسطه ائتلاف به اهداف خود برسیم، لزومی ندارد این خطا را تکرار کرده و راه رفته را دوباره طی کنیم. اصلاح‌طلبان نتیجه عملکرد خود را در انتخابات گذشته دیدند اما حالا سوال اینجا است که در حال حاضر زمانی که دوباره اصرار بر ائتلاف دارند نتیجه این اتحاد و ائتلاف با طیف‌های ناهمگون چه خواهد بود؟
طبیعتا با توجه به سیاست‌ها و عملکرد شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در سال‌های گذشته، مخاطبان این جریان برای رای ‌دادن در انتخابات 98 این بار منتظر ارائه برنامه از سوی جریان نخواهند نشست و منتظر هم نیستند. بلکه بیشتر حواس خود را معطوف به این نکته خواهند کرد که این جریان که در این سال‌ها در نهادهای انتخابی حضور داشته چه دستاوردی داشته است؟ ائتلافی که به واسطه آن اکثریت مجلس را در اختیار گرفتند آیا توانست برنامه‌ها و انتظارات این جریان را پیش ببرد؟ اگر برخی اصلاح‌طلبان بر ائتلاف دوباره تاکید دارند و محدودیت‌ها را بهانه‌ای برای تکرار این استراتژی می‌دانند، باید پاسخ دهند که چه تضمینی وجود دارد که دوباره ماجرای ائتلاف صوری برخی افراد با این جریان روی ندهد. آنها باید پاسخ این تردیدها را بدهند چرا که اگر تردید عمومی برای حضور در انتخابات از بین نرود، نه مشارکت چندانی در انتخابات وجود خواهد داشت و نه لیست اصلاح‌طلبان به شکل گذشته رای خواهد آورد. اصلاح‌طلبان حامی ائتلاف باید توجه داشته باشند که حمایت از کاندیداهایی که توان نمایندگی جریان اصلاحات را ندارند تا چه حد می‌تواند اعتبار اصلاح‌طلبان را دچار خدشه کنند. درواقع اصلاح‌طلبان باید با رویکرد اصلاحی در قدرت حضور یابند نه به ‌عنوان کانون قدرت و گروهی که به ‌دنبال کسب کرسی‌های قدرت است.
برخی کاندیداها از طیف‌های دیگر در انتخابات گذشته به دلیل جبری در لیست اصلاح‌طلبان قرار گرفتند، اما در بزنگاه‌ها رویکردی متفاوت از اصلاح‌طلبان اتخاذ کردند. به همین دلیل برخی معتقدند احتمال اینکه اصلاح‌طلبان دوباره به ائتلاف تن بدهند بسیار اندک خواهد بود. در کنار این‌ها همچنین عملکرد دولت حسن روحانی و فراکسیون امید به شکلی نبوده که اصلاح‌طلبان بتوانند به‌راحتی بدنه جریان اصلاحات را برای حمایت مجدد از اصلاح‌طلبان اقناع کنند و اصلاح‌طلبان باید برای عبور از بحران بی‌اعتمادی چاره‌ای کارساز پیدا کنند.
درواقع حضور در انتخابات سال 98 و 1400 منوط به جمع‌بندی و یک تصمیم درست و واقع‌بینانه در‌این‌باره است، تا جریان پایگاه اجتماعی خود را همچنان حفظ کند.