بزرگنمايي:

نسیم گیلان - سفر پوتین به عربستان
٨٦١
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در روابط بین کشورها گاهی اوقات خلأهای استراتژیک ایجاد می‌شود. این خلأ‌ها به این شکل است که بر فرض مثال قدرتی بزرگ از منطقه خارج می‌شود و یا اینکه یک قدرت بیرونی حمایتش را از دولتی کوچک برمی‌دارد. امروز در منطقه خاورمیانه فضا به این شکل در حال رقم خوردن است. امریکا در حال خروج تدریجی از منطقه به خصوص بحران سوریه است. طبیعی است که خروج امریکا از سوریه باعث ایجاد خلأ قدرت در شمال سوریه می‌شود. در این منطقه دو هزار نیروی امریکایی حضور داشتند و به نوعی موازنه قدرت را در سوریه برقرار کرده بودند. وقتی این نیروها از سوریه خارج شدند؛ موازنه در سوریه به هم خورد. عامل بر هم زننده این موازنه، ترکیه است. ترکیه با اعزام نیرو به شمال سوریه به دنبال پر کردن خلأ حضور نیروهای امریکایی است. روسیه مثال مهم دیگری است. امروز این کشور به دنبال حضور قوی‌تر در مناطق و کشورهایی است که این دولت‌ها قبلا در کنترل و انحصار کامل امریکا قرار داشتند. وقتی امریکای ترامپ به دنبال کم کردن نقش‌اش در خاورمیانه است؛ روسیه به دنبال ایفای نقش جایگزین امریکا در منطقه است. روابط این کشور با ترکیه و عربستان در همین راستا قابل تحلیل است. از این جهت سفر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه به عربستان و امارات را با این فهم و نگاه بهتر می‌توان تحلیل و ارزیابی کرد. درست است که به طور سنتی میان ریاض و مسکو همیشه روابط سالم و مسالمت‌آمیز برقرار بوده اما اتفاقات اخیر در منطقه باعث شده که ریاض به سمت تعمیق همگرایی با مسکو حرکت کند. اقدامات و سیاست‌های امریکا طی دو سال اخیر نشان داد که این کشور اعتباری برای‌نهادهای بین‌المللی و کشورهای دوست و شریکش قائل نیست. خروج برجامی ترامپ، خارج شدن از معاهده مهم آب و هوایی پاریس، جنگ تجاری با چین و خروج از معاهده ترانس پاسفیک همگی این پیام را به متحدان سنتی امریکا داد که ...
نمی‌توان به امریکا به عنوان حامی امنیتی اتکا کرد. این مساله برای سعودی‌ها بیش از سایر کشور‌ها مطرح بود. عربستان متکی به سیستم‌های دفاعی و نظامی امریکاست و عموم تجهیزات نظامی و دفاعی‌اش را از امریکا دریافت می‌کند. برای همین میل این کشور به سمت روسیه از جهت نگرانی‌های امنیتی ریاض است. در این بین حادثه آرامکو، حجت را برای سران آل سعود تمام کرد. در این حادثه عربستان مورد حمله موشکی از سوی حوثی‌های یمن قرار گرفت. نکته در اینجاست که سیستم دفاعی مستقر امریکا در عربستان نتوانست رهگیری موشک‌های ارسالی از سمت یمن را انجام دهد. به عبارتی ناکارآمدی این سیستم دفاعی در این حادثه موشکی نمایان شد. البته وقتی بازار انحصاری باشد؛ طبیعی است که سیستم دفاعی ضعیف و ناکارآمد باشد. امریکایی‌ها می‌دانند که عربستان چاره‌ای جز خرید تجهیزات و ابزارآلات نظامی از امریکا ندارد. برای همین با وجود سنگینی معاملات نظامی عموما ادوات کم پیشرفته و ضعیف به عربستان داده می‌شود. امروز سعودی‌ها دنبال رقابتی کردن بازارشان آن هم با خرید سیستم‌های نظامی از رقیب امریکا یعنی روسیه هستند. قابل ذکر است که عربستان همچون ترکیه دنبال خرید S400 است. مساله بعدی عدم حمایت جدی امریکا از عربستان در حادثه آرامکو بود. ترامپ صراحتا اعلام کرد که این حمله ربطی به امریکا ندارد و مربوط به عربستان است. برآیند این اتفاقات، دولتمردان سعودی را به این جمع‌بندی رسانده که به سمت تنوع‌بخشی به سیاست خارجی‌شان حرکت کنند و در این مسیر روسیه به عنوان قدرتی بزرگ ظرفیت بالایی برای پاسخگویی به نیازهای نظامی و امنیتی عربستان دارد. با عطف به این امر جمهوری اسلامی ایران هم باید با فعال کردن دیپلماسی‌اش از سمت و سوی تحولات در منطقه عقب نماند در ثانی از فرصت‌های ممکن برای ارتقای منافع ملی‌اش بهره گیرد. آن گونه که ترکیه از برگ روسیه در معادلات غربی‌اش استفاده می‌کند، ما هم به سهم خودمان با تقویت پایه‌های اقتصادی و صنعتی‌مان و تعامل با سایر بازیگران قدرتمند اقتصاد جهانی مثل چین، هند و قدرت‌های اروپایی باید قدرت مانورمان را در حوزه سیاست خارجی و عرصه بین‌المللی بیشتر کنیم. روسیه حاضر به واگذاری S400 به ایران نیست. اما این سامانه را به ترکیه و عربستان می‌دهد. دلیل این امر به وابستگی و قدرت انتخاب ما برمی‌گردد. برای همین باید به سمت تقویت تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی‌مان بپردازیم تا در کوران تحولات منطقه‌ای از رقبای‌مان عقب نمانیم.