بزرگنمايي:

نسیم گیلان - نمایش قدرت تزار در خاورمیانه
٠
٠
ابتکار / متن پیش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
ولادیمیر پوتین رئیس‌ فدراسیون روسیه پس از سفر به عربستان و رایزنی با مقامات این کشور، بلافاصله وارد امارات شد؛ سفری که علاوه بر اهداف سیاسی و امنیتی آن برای روس‌ها از منظر اقتصادی نیز جذاب و پر دستاورد بود.
در همین راستا، طبق گزارش‌های منتشر شده از رسانه‌های روسیه در سفر پوتین به امارات 10 توافق‌نامه اقتصادی و تجاری به ارزش 1.3 میلیارد دلار امضا شد. اکثر این توافقات در حوزه‌های انرژی، هوش مصنوعی، حمل و نقل، هوا و فضا و نیز بهداشت و درمان بوده و از مهم‌ترین یادداشت‌های تفاهمی که میان مقامات روس و اماراتی امضا شد بحث همکاری‌های هسته‌ای میان دو کشور است. به گفته منابع خبری صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه با صندوق سرمایه‌گذاری امارات عهده‌‌دار به اجرا در آوردن توافقات میان دو کشور بوده و شرکت دولتی روس اتم نیز یک توافق همکاری با اماراتی‌ها در زمینه استفاده از فناوری‌های هسته‌ای منعقد کرد.
این در حالی است که در سفر یک روزه پوتین به عربستان نیز علاوه بر رایزنی‌های گسترده پیرامون مسائل منطقه، همزمان با امضای منشور همکاری‌های بلندمدت دو کشور در حوزه نفت، بیش از 30 سند همکاری دوجانبه به ارزش تقریبی 2 میلیارد دلار به امضا رسید.
سیاست خارجی عمل‌گرای مسکو
بازتاب گسترده سفر پوتین در رسانه‌های خبری در حالی منتشر شد که منابع آمریکایی از این سفر به عنوان یک نمایش قدرت در خاورمیانه یاد کردند. خاورمیانه‌ای که این روزها تحولاتش پیچیده‌تر از هر زمانی رقم می‌خورد و در سایه ناامیدی متحدان منطقه‌ای آمریکا، پوتین به عنوان یک تکیه‌گاه پس از حدود 12 سال به عربستان سفر می‌کند. به گفته ناظران استقبال چشم‌گیر از پوتین در امارات و عربستان خود بیانگر پیام مهمی به آمریکا درخصوص جایگاه جدید روسیه در منطقه است.
به گفته کارشناسان، روس‌ها طی سال‌های گذشته و به خصوص پس از تحکیم نهایی جایگاه پوتین در راس قدرت روسیه یک بازنگری اساسی در اصول سیاست خارجی خود انجام داده‌اند. این بازنگری به گفته کارشناسان بازگشت به دوران اتحاد جماهیر شوروی با این تفاوت است که در دوران شوروی سیاست خارجی روس‌‌ها بر مبنای ملاحظات ایدئولوژیک و متاثر از فضای جنگ سرد شکل می‌گرفت، اما امروزه همان نقش فعال بدون دخالت مبانی ایدئولوژیک پیگیری می‌شود. به همین دلیل است که شاهد هستیم روسیه با حضور فعال و نظامی خود در بحران سوریه، علاوه بر برگرداندن ورق بحران‌ در این کشور، بار دیگر جایگاه از دست رفته خود در خاورمیانه را با در اختیار گرفتن بندر طرطوس و پایگاه هوایی حمیمم به دست آورده است.
در طول چند سال اخیر و با بررسی اصول سیاست خارجی روسیه این موضوع مشخص می‌شود که مسکو در دیپلماسی بین‌المللی و منطقه‌ای خود سعی کرده تا علاوه بر همکاری با تمامی بازیگران در مناطق مختلف، نوعی موازنه‌سازی را نیز در میان آنها برقرار کند به طوری که معمولاً تمامی این بازیگران توان برهم زدن راهبرد روسیه در منطقه مورد نظر را به تنهایی نخواهند داشت. نمونه بارز و مشخص این موضوع صحنه میدانی سوریه است. جایی که روس‌ها تقریباً با تمامی کشورهای حاضر در بحران این کشور همکاری کرده و در عین حال آنها را در مقابل یکدیگر موازنه‌سازی کرده‌اند.
در همین راستا و در حالی که برخی از ناظران آمریکایی نسبت به دور شدن متحدان منطقه‌ای آمریکا به واسطه سیاست‌های دونالد ترامپ هشدار داده‌اند و در همین رابطه روزنامه نیویورک تامیز در گزارشی آورده بود که متحدان آمریکا در خاورمیانه به واسطه تصمیم‌گیری‌ها خلق‌الساعه دونالد ترامپ بسیار نگران بوده و آنها در آخرین مورد از تصمیم ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکا از شمال سوریه شوکه هستند؛ گفته می‌شود شرایط به جایی رسیده که اعراب اکنون چندان نگران خروج کامل آمریکا از منطقه نیستند بلکه از آنجا که نمی‌دانند دقیقاً قرار است چه اتفاقی در آینده رخ دهد در نوعی هرج و مرج و سردرگمی به سر می‌برند.
اهداف روسیه در دعوای میان ایران، آمریکا و عربستان
از سوی دیگر حضور پوتین در امارات و عربستان در حالی صورت گرفته که اکنون زمزمه‌هایی جدی در‌خصوص تنش‌زدایی میان این دو کشور با ایران مطرح است. اماراتی‌ها آنطور که اعلام می‌شود طی جلسه‌ای محرمانه در ابوظبی به این نتیجه رسیده‌اند که باید در مناسبات خود با ایران تغییراتی ایجاد کنند. به همین واسطه بود که یک ماه قبل پس از شش سال هیئت مرزبانی این کشور وارد ایران شده و با مقامات مرزبانی دریایی ایران گفت‌و‌گو کردند. از سوی دیگر با توجه به طرح موضوع میانجی‌گری عراق و پاکستان میان تهران و ریاض، بسیاری از کارشناسان معقتدند که یکی از محورهای سفر پوتین به این دو کشور ابتکار‌عمل مسکو جهت تنش‌زدایی میان تهران، ابوظبی و امارات است. پوتین پیش از سفرش به ریاض در گفت‌و‌گو با سه رسانه اسکای نیوز، العربیه و روسیا الیوم به قدرت ایران اشاره کرده و گفته بود: این قدرت بزرگ یعنی ایران از هزاران سال پیش وجود داشته و امکان ندارد که منافع خاص خود را نداشته باشد و باید با احترام با آن‌ها تعامل کرد. برای حل اختلافات باید مذاکره کرد. من اینجا باید نگرانی عربستان و امارات را درک کنم اما تنها خود این دو کشور می‌توانند مشکلات موجودشان را حل کنند. در این رابطه ما می‌توانیم شرایط لازم را فراهم کنیم.
‌در این خصوص مهدی مطهرنیا استاد روابط بین‌الملل و آینده پژوه سیاسی معتقد است که رئالیسم روسی که اکنون پوتین در مرکز امپراتوری آن قرار دارد، همواره در‌پی بهره‌برداری از وقایع پیرامونی است. به همین دلیل با توجه به خلاء ایجاد شده توسط ایالات متحده در منطقه، روسیه حداقل در شرایط فعلی قصد دارد فضا را میان ایران و عربستان به سمت یک مصالحه موقت و حمایت کنترل شده و هوشمند از ایران به منظور باقی ماندن برزخ روابط میان تهران و واشنگتن جهت بهره‌برداری از این فضا حفظ کند.