بزرگنمايي:

نسیم گیلان - جنگ یمن؛ چالشِ بزرگ مناسبات تهران و ریاض
٢١٧
٠
ایرنا / متن پیش رو در ایرنا منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
جنگ یمن از نگاه یک کارشناس مسائل خاورمیانه یکی از جدی‌ترین موانع ترمیم روابط ایران و عربستان است و سعودی‌ها نمی‌توانند بدون حل بحران یمن خواهان ثبات و استقرار صلح در منطقه باشند.
رهبر معظم انقلاب روز یکشنبه 21 مهرماه در دیدار «عمران خان» نخست‌وزیر پاکستان خاطرنشان کردند: جمهوری اسلامی ایران از مدت ها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای پایان جنگ یمن داده است و اگر این جنگ به نحو درستی پایان یابد، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد.
مفاد طرح چهار ماده ای تهران برای استقرار صلح در یمن که رهبر انقلاب در دیدار با عمران خان از آن سخن گفتند، عبارت است از: 1- برقراری آتش بس و توقف سریع کلیه حملات نظامی خارجی. 2- ارسال فوری و بدون وقفه کمک‌های انسان دوستانه برای مردم یمن. 3- از سرگیری گفتگوی ملی یمنی و تحت هدایت مردم یمن و با مشارکت نمایندگان تمام احزاب سیاسی و گروه‌های اجتماعی این کشور4.تشکیل دولت فراگیر وحدت ملی یمن.
جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کند که جنگ یمن راه‌حل نظامی ندارد و تنها راه برقراری صلح و ثبات، ایجاد شرایطی است که همه احزاب یمنی، بدون مداخله خارجی بتوانند دولت وحدت ملی و فراگیر خود را تشکیل دهند. برای رسیدن به این هدف، جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که لازم است کلیه تلاش‌ها، به ویژه اقدامات سازمان ملل در چارچوب مفاد منشور ملل متحد و اصول اساسی حقوق انسان دوستانه بین المللی و همکاری کشور های منطقه برای پایان دادن به جنگ یمن صورت پذیرد.
پژوهشگر ایرنا با «حسین آجرلو» کارشناس مسائل خاورمیانه در این زمینه به گفت و گو پرداخت.
پایان جنگ یمن و تاثیر در روابط تهران- ریاض
آجرلو در ابتدای این مصاحبه اظهار داشت: یکی از موانع جدی در از سرگیری روابط بین دو کشور ایران و عربستان، جنگ یمن است. از زمان شروع این جنگ در سال 2015 تاکنون یک چالش جدی در منطقه به وجود آمده است. سعودی ها ایران را متهم به حمایت از گروه «انصار الله» می کنند و ایران هم منکر این حمایت نیست. البته در بحث ارسال سلاح به یمن و توانمندسازی نظامی انصارالله جهت حمله به تاسیسات عربستان، سعودی ها ایران را به دخالت داشتن متهم می کنند که این ادعا از سوی مسوولان کشورمان پذیرفته نیست و ما خواهان هیچ گونه تنش درمنطقه نیستیم. جمیع مباحث باعث شده است که سعودی ها به یک بن بست برسند و به دنبال مذاکرات جهت حل و فصل مساله تنش با ایران شوند.
اخیرا «عمران خان» نخست وزیر پاکستان برای میانجی گیری بین ایران و عربستان به تهران سفر کرد و سیگنال های نیز از طرف سعودی ها برای کاهش تنش در منطقه وجود دارد. تحولات خاورمیانه به سمتی می رود که تنش بین دو کشور روند تصاعدی خود را کم کنند، زیرا ادامه روند بحران و تنش در منطقه به نفع سعودی ها نیست. ناامیدی عربستان از آمریکا در تحولات اخیر منطقه نیز تاثیر عمده ای در تغییر مواضع سعودی ها به وجود آورده است. مقام معظم رهبری نیز در دیدار نخست وزیر پاکستان تایید کردند که ایران به دنبال هیچ جنگی در منطقه نیست و خواهان ثبات و آرامش است.
این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه گفت: ایران و عربستان برای وارد شدن به مذاکره در مورد جنگ یمن ملاحظاتی دارند. ایران می تواند برای پایان دادن به جنگ یمن به سعودی ها کمک کند، اما موضوع مهم برای حل این بحران خود یمنی ها هستند و البته سعودی ها حاضر نیستند بازیگری ایران در منطقه را بپذیرند و دنبال طرحی برای مذاکره هستند که موضوع جنگ یمن در آن نباشد.
بیانات مقام معظم رهبری در مورد جنگ یمن بر این موضوع تصریح دارد که در راستای مصلحت مردم یمن درگیری ها باید به پایان برسد زیرا آغازگر این جنگ یمنی ها نبودند و خون بیگناهان زیادی در این جنگ ریخته شده این مسائل باید حل شود. در واقع تا این موضوعات فیصله پیدا نکند نمی توان به عادی سازی روابط ایران و عربستان خوش‌بین باشیم و این سخنان پیامی به عربستان بود که بدون حل جنگ یمن نمی توانیم به بحث های دیگر ورود پیدا کنیم یعنی نمی توان صلحی ایجاد کنیم، اما سعودی ها همچنان به تجاوزگری خود ادامه دهند.
به گفته آجرلو، با توجه به شرایط و تحولات، برای سعودی های سخت است که ایران و هم پیمانان منطقه‌ای تهران را به عنوان یک بازیگر فعال در شبه جزیره عربستان بپذیرند یا دولت ریاض حاضر شود که با انصارالله به یک صلحی جامع دست پیدا کند. موضوع اصلی این است عربستان در شرایط فعلی با یک انتخاب سخت روبرو است؛ از طرفی بحث امنیتی کلان این کشور مطرح است و از سوی دیگر پذیرفتن نقش ایران در حوزه مرزهای جنوبی خود که از گروه انصارالله حمایت می کند.
پیامد حمله به تاسیسات نفتی عربستان
آجرلو در زمینه تغییر موضع سعودی ها گفت: قطعا حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در تغییر دیدگاه سعودی ها بی تاثیر نبوده است. چهار سال پیش از این سعودی بر اساس ایده ای وارد جنگی شد که به زعم خود تحولی ایجاد کند و امنیت را در مرزهای جنوبی خود تامین و تضمین کند، اما بعد از سال ها علاوه بر اینکه به هدف خود نرسید این بحران به داخل عربستان نیز کشیده شد و ناامنی داخلی بوجود آورد و از همه مهمتر اقتصاد عربستان را آسیب پذیر کرده است.
سعودی ها بر این باور بودند که با ادامه روند جنگ می توانند بر یمن حاکم شوند، اما اکنون در شرایطی قرار گرفتند که با یمنی ها در حال موازنه هستند و این موازنه ممکن است آینده معادلات منطقه ای را به گونه دیگری شکل دهد و عربستان باید قدرت منطقه ای دیگر کشورها را بپذیرد. در شرایط فعلی عربستان سعودی به دنبال حل مساله با ایران نیست بلکه به دنبال این است که سطح تنش در منطقه را به نوعی کنترل کند، اما تنش همچنان موجود باشد. دولت ریاض اگر به سمت حل و فصل تنش در منطقه حرکت کند باید پایان جنگ یمن را بپذیرد. اگر شرایط این گونه ادامه پیدا کند هزینه های عربستان بالا می رود و نمی تواند اوضاع راکنترل کند. شروع هر جنگی آتش بس را به دنبال دارد. شاید به دنبال تحولات منطقه و شرایط موجود سعودی ها به دنبال پایان بخشیدن به جنگ یمن باشند، اما چندان مطمئن نیستند و باید همچنان منتظر شرایط آینده باشند.
عربستان و ناکامی‌های جنگ یمن
به گفته این کارشناس تحولات خاورمیانه، سعودی ها در پایان دادن به جنگ یمن پذیرای باخت نیستند و به دنبال خرید زمان هستند تا با کاهش سطح تنش و تنش زدایی در روابط تهران -ریاض اهداف خود را پیش ببرند، اما حل مسایل ایران و عربستان نمی تواند تاثیری در اهداف و سیاست سعودی ها به وجود آورد. مردم یمن خواهان این هستند که جنگ با صلح و ثبات جایگزین شود اما با توجه به وضعیت کنونی سعودی ها چندان علاقه ای به پایان کامل جنگ ندارند. سعودی ها تا به اهداف مورد نظر خود در یمن دست پیدا نکنند جنگ را ادامه می دهند اگرچه به دنبال کاهش سطح تنش هستند.
نگرانی هایی جدی برای سعودی ها در پایان دادن به این جنگ وجود دارد و آن هم موجودیتی است که در مرزهای جنوبی عربستان شکل می گیرد که هر لحظه امکان دارد چالشی را ایجاد کند. موضع امارات با عربستان در این جنگ متفاوت است عربستان به دلیل هم مرز بودن با یمن تهدیدی ملموس تر دارد، اما امارات به دلیل فاصله جغرافیایی چندان تهدیدی را متوجه خود نمی بیند. سعودی ها هم باید به نتیجه امارات برسند و هر چه زودتر به این جنگ که آن به عنوان باتلاق یمن یاد می شود پایان دهند.