بزرگنمايي:

نسیم گیلان - رایزنی برای بازگشت صلح به منطقه
٢٩
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
با ادامه تحولات شمال سوریه و حملات ترکیه به کردهای این منطقه، محمدجواد ظریف و مولود چاووش‌اوغلو، وزیران خارجه ایران و ترکیه، گفت‌وگویی تلفنی داشتند. یک منبع آگاه در‌این‌باره به «شرق» گفت: در این تماس که بعدازظهر جمعه انجام شد، مسائل سوریه به بحث گذاشته شد. چاووش‌اوغلو در این تماس درباره توافق اخیر با ایالات متحده صحبت کرد. این منبع آگاه همچنین گفت ایران در حال اقداماتی برای بازگرداندن آرامش به منطقه است و با توجه به ابهاماتی که درباره توافق ترکیه و آمریکا وجود دارد، نتیجه سفر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به مسکو بیش از پیش اهمیت دارد.
توافق مذکور، یک روز قبل از تماس وزرای خارجه ایران و ترکیه و هم‌زمان با سفر مایک پنس، معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا به ترکیه اعلام شد. پنس در این سفر با اردوغان دیدار و در نشست خبری مشترک از توافقی برای آتش‌بس در شمال سوریه خبر داد. با این حال، برخی رسانه‌ها از نقض این آتش‌بس توسط نیروهای نزدیک به ترکیه خبر داده‌اند.
تهاجم به سوریه پایان یابد
ظریف، سه‌شنبه در توییتی در‌این‌باره به تبیین موضع دیپلماتیک ایران در قبال حملات ترکیه به شمال سوریه پرداخت و خواستار پایان تهاجم به سوریه و اجرای توافق آدانا شد: «ضرورت حال حاضر این است که تهاجم به داخل سوریه پایان یابد و به همه نگرانی‌ها در چارچوب توافق آدانا رسیدگی شود. در‌عین‌حال، ضروری است که اصول بنیادی حقوق بین‌الملل بشردوستانه به‌طور‌کامل رعایت شود: تمایز قائل‌شدن میان غیرنظامیان و جنگجویان و ممنوعیت تحمیل آسیب غیرلازم».
هفته گذشته، رئیس‌جمهور نیز در نشست خبری خود موضع ایران درباره این حملات را تشریح کرد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، حسن روحانی دوشنبه گذشته، در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری روسیه درباره تأثیر حمله ترکیه به شمال سوریه بر روند مذاکرات صلح آستانه گفت: «ما امروز با حادثه‌ای در شمال سوریه مواجهیم که برای منطقه و ما، مردم کرد سوریه و دولت سوریه خوشایند نیست و همه باید تلاش کنیم روند آستانه حفظ شود». رئیس‌جمهور ایران با بیان اینکه روند آستانه بهترین راه‌حلی بوده که تاکنون برای سوریه قدم‌های بسیار مهمی برداشته است، گفت: «همه باید تلاش کنیم که این روند آسیب نبیند و سه کشوری که به طور عمده مسئولیت این روند را برعهده دارند بتوانند کار خودشان را انجام دهند». روحانی ادامه داد: «ترکیه نسبت به شمال سوریه نگرانی‌هایی دارد که ما اصل این نگرانی را می‌پذیریم و هر کشوری ممکن است نگرانی امنیتی داشته باشد. ما در اصل این هدف مشکلی با ترکیه نداریم». او تصریح کرد: «دولت ترکیه دوست ما است اما شیوه‌ای که آنها انتخاب کرده‌اند شیوه خوبی نیست و معتقدیم شیوه‌های بهتری وجود دارد». روحانی با اشاره به اینکه این موضوع را در آنکارا حتی در مصاحبه مطبوعاتی با حضور رئیس‌جمهور ترکیه به‌صراحت اعلام کرده است، افزود: «راه‌حل تأمین امنیت ترکیه و رفع نگرانی‌هایش نسبت به شمال سوریه، حضور ارتش سوریه در این منطقه است و همه ما باید کمک کنیم که ارتش سوریه در شمال این کشور مستقر شود». رئیس‌جمهور ایران با بیان اینکه شیوه‌ای که ترکیه انتخاب کرده، ورود به خاک سوریه است، اظهار کرد: «دولت ترکیه همیشه به ما قول داده که تمامیت ارضی سوریه را محترم می‌شمارد و خاک سوریه را ترک می‌کند». روحانی با اشاره به اینکه قبلا بخش‌هایی از غرب فرات اشغال شده بود و الان در شرق فرات شروع شده است، تأکید کرد: «ما نگران این وضعیت هستیم و تاکنون هم نتایج‌ آن خوب نبوده است. یعنی عده‌ای کشته شدند و یک عده جدید آواره شدند و مشکلات فراوانی به‌وجود آمده است». رئیس‌جمهور ایران اضافه کرد: «از طرف دیگر این امید وجود داشت که با ورود ترکیه، آمریکا هم از سوریه خارج شود که آن هم محقق نشده است. بنابراین خیری را تاکنون ندیدیم و امیدواریم دولت ترکیه بر مبنای هوشمندی خودش و منافع منطقه به این روند ادامه ندهد و زودتر شاهد پایان این حرکت ترکیه باشیم و بتوانیم آن هدف اصلی را انجام دهیم». روحانی تأکید کرد: «هدف اصلی ما باید در سوریه مبارزه با تروریسم و بازگشت مردم سوریه به کشور و برگزاری انتخابات آزاد باشد و آن را دنبال کنیم».
روحانی پیش‌تر نیز در حاشیه جلسه هیئت‌دولت، به این موضوع پرداخته و خواستار تجدیدنظر ترکیه شده بود: «معتقدیم باید راه و شیوه درست در این مسیر انتخاب شود». روحانی افزود: «در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به‌صراحت اعلام کردیم که راه‌حل امنیت در مرزهای شمالی سوریه و جنوب ترکیه تنها با حضور ارتش سوریه امکان‌پذیر است و ما باید همه زمینه‌ها را برای حضور ارتش سوریه در این مناطق فراهم کنیم و دیگر کشورها نیز باید کمک کرده و آمریکایی‌ها از این منطقه خارج شوند و کردها نیز در این منطقه که در حقیقت کشور خودشان است در کنار ارتش سوریه قرار بگیرند».
رئیس‌جمهور تصریح کرد: «شیوه‌ای که امروز انتخاب شده و توافقاتی که در پشت پرده صورت گرفته به نفع منطقه نخواهد بود و ما از کشور دوست و برادر خود ترکیه و دولت این کشور می‌خواهیم که در این‌گونه امور دقت و حوصله بیشتری به خرج داده و در مسیری که انتخاب شده، تجدیدنظر کند». روحانی تأکید کرد: «معتقدیم این راهی که انتخاب شده برای منطقه راهی مناسب و خیر نیست؛ چراکه امروز در شرایطی قرار داریم که باید در منطقه آرامش برقرار بوده و آوارگان سوری، سریع‌تر به کشورشان بازگردند».
سفر هیئت بلندپایه روسیه به تهران
هفته گذشته و در ادامه رایزنی‌ها درباره وقایع شمال سوریه، یک هیئت بلندپایه روس نیز به تهران سفر کرده بودند. به گزارش ایسنا، الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور سوریه و سرگئی ورشنین، معاون وزیر خارجه این کشور و هیئت همراه عصر چهارشنبه در تهران با علی‌اصغر خاجی، دستیار ارشد وزیر خارجه در امور ویژه سیاسی و مذاکره‌کننده ارشد ایران در امور سوریه و یمن دیدار و گفت‌وگو کردند. در این دیدار دو طرف تحولات سوریه ازجمله آخرین وضعیت شمال شرق این کشور و اقدام نظامی ترکیه در این منطقه را مورد بحث و تبادل‌نظر قرار دادند. دو طرف با تأکید بر ضرورت حفظ وحدت و تمامیت ارضی و استقلال و حاکمیت ملی سوریه خواستار توقف فوری اقدامات نظامی اخیر و حل‌وفصل اختلافات از طریق سیاسی و دیپلماتیک شدند. همچنین در این دیدار دو طرف با مرور تحولات مربوط به روند آستانه و موضوع تشکیل کمیته قانون اساسی و آغاز به کار آن در آینده نزدیک، بر ضرورت ترسیم آینده سوریه توسط مردم این کشور و بدون هرگونه مداخله خارجی تأکید کردند. خاجی و ورشنین همچنین در این دیدار درباره آخرین تحولات یمن و ضرورت پایان‌بخشیدن به بحران یمن گفت‌وگو و رایزنی کردند.
تماس‌های ظریف با روسیه، عراق و سوریه
در روزهای گذشته اما تماس با وزیر خارجه ترکیه تنها تماس ظریف درباره حملات شمال سوریه نبود. وزیر خارجه ایران همچنین با وزرای خارجه روسیه، عراق و سوریه در همین رابطه گفت‌وگو داشت. ایسنا با گزارش خبر تماس‌های ظریف با سرگئی لاوروف، محمدعلی‌الحکیم و ولید المعلم می‌نویسد این گفت‌وگوها با مقامات سایر کشورهای منطقه و نیز با همین مقامات، ادامه خواهد یافت.
ظریف اواخر هفته گذشته همچنین با قائم‌مقام وزارت خارجه سوئد و معاون ارشد وزارت خارجه ژاپن نیز دیدار و گفت‌وگو داشت. به گزارش ایسنا، آنیکا سودر که برای شرکت در پنجمین دور رایزنی‌های سیاسی ایران و سوئد در تهران به سر می‌برد، با ظریف درباره تحولات مهم منطقه گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. تاکئو موری هم که برای رایزنی با مقامات وزارت امور خارجه ایران به تهران سفر کرده بود، در این دیدار درباره موضوعات مورد علاقه طرفین گفت‌وگو کرد. ظریف در ابتدای این دیدار وقوع توفان و سیل اخیر در ژاپن را به ملت و دولت ژاپن تسلیت گفت.