بزرگنمايي:

نسیم گیلان - شورای ضد همکاری
٤٥
٠
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/5889566
-->
ابتکار / متن پیش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
چهلمین نشست شورای همکاری خلیج فارس در حالی روز سه شنبه در ریاض پایان یافت که علی‌رغم بیانیه‌ پایانی عریض و طویل آن، سایه سنگین واگرایی میان اعضای این شورا همچنان پررنگ بود.
در حالی که گفته می‌شد پادشاه عربستان از تمامی سران عرب برای حضور در این نشست دعوت کرده و چند روز قبل از شروع رسمی اجلاس، وزیر خارجه قطر مذاکرات کشورش با عربستان بر سر رسیدن به یک توافق جامع را تایید کرده بود، سران کشورهای عمان، امارات و قطر در این نشست حضور نداشتند. در این میان و در حالی که برخی از ناظران معتقد بودند که چهلمین نشست شورای همکاری خلیج فارس احتمالاً خروجی مثبتی درخصوص تنش‌زدایی با قطر به همراه خواهد داشت، سخنان وزیر خارجه بحرین درمورد این کشور آب سردی بر برون‌رفت شورا از واگرایی‌های موجود بود. خالد بن احمد آل خلیفه با بیان این‌که عدم حضور امیر قطر در این اجلاس نشان دهنده ساز مخالف قطر با همسایگان خود است، گفت که دوحه برای حل و فصل اختلافات جدی به نظر نمی‌رسد.
هرچند هفته گذشته وزیر خارجه قطر گفته که با گشایش‌های صورت گرفته دیگر شروط 13 گانه چهار کشور عربی امارات، عربستان، مصر و بحرین در قبال دوحه مطرح نیست، در نشست ریاض و طبق اظهارات وزیر خارجه بحرین مشخص شد که این چهار کشور همچنان به شروط 13 گانه خود اصرار دارند.
در همان زمان محاصره قطر توسط چهار کشور عربی، بسیاری از ناظران معتقد بودند که این امر باعث افتراق و مقدمه‌ای جهت فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس است؛ موضوعی که پس از نشست ریاض مشخص شد که این شورا تا چه میزان از اهداف اولیه خود دور مانده و تنها بحث و جدل و یارکشی همراه با سکوت کشورهایی نظیر عمان و کویت در آن دخیل شده است. شاهد این مسئله عدم حضور سران امارات و عمان به همراه قطر در نشست چهلم شورای همکاری خلیج فارس بود و امیر کویت نیز در پایان تاکید کرده بود: امیدوارم نشست‌های بعدی بهتر از این نشست باشد.
همزمان با این موضوع بحث اختلافات میان امارات و عربستان نیز در این نشست مطرح بود. هرچند اماراتی‌ها در بیانیه پایانی و صحبت‌های ضد ایرانی و قطری با سعودی‌ها هم‌راستا بودند، اما اختلافات این دو کشور در یمن و واگرایی‌های موجود در ائتلاف عربی مهاجم در جنگ یمن، موضوعی ملموس در نشست اخیر شورای همکاری خلیج فارس بود؛ شورایی که نفس وجود آن را مسائل امنیتی تشکیل می‌داد اما افتراق‌های موجود نشان از یک خلاء راهبردی در روند ساختاری این شورا دارد. همین موضوع سبب شده تا بحث‌های مطرح شده مانند سپر دفاع موشکی، امنیت جزیره و نیز پول واحد عربی امکان تحققش در شرایط کنونی بسیار بعید به نظر رسیده و تنها جنبه‌ای شعارگونه پیدا کند.
پاسخ گوترش به ادعاهای ضد ایرانی
اما یکی دیگر از بحث‌های مطرح شده در نشست امسال ریاض، موضوع ایران و تلاش جهت ایجاد روندی ایران‌هراسانه بود؛ امری که طی چند سال اخیر پای ثابت اغلب نشست‌های عربی از جمله شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب بوده است. در این رابطه ملک سلمان پادشاه عربستان در سخنرانی افتتاحیه خود خواستار اتحاد کشورهای عربی در مقابل ایران شد و گفت که جامعه جهانی باید نسبت به برنامه موشکی و هسته‌ای ایران واکنش نشان دهد.
این در حالی است که پس از اختلافات شدید میان ایران و عربستان و برخی کشورهای منطقه، مقامات کشورمان بارها اعلام کرده‌اند که حاضر به گفت‌و‌گو و تنش‌زدایی همه جانبه هستند. در این رابطه سه طرح ایجاد مجمع گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای، پیمان عدم تعرض و نیز طرح صلح هرمز از سوی ایران مطرح شده، اما هیچ کدام از این مسائل به واسطه نگاه خصمانه عربستان و متحدانش به ایران مورد استقبال آنها جهت عبور از چالش‌های کنونی قرار نگرفته است. در این میان رویکرد همیشگی عربستان مظلوم‌نمایی و لاپوشانی کردن نقش خود در بحران‌های منطقه است. آنها در طول چند سال گذشته همواره در‌پی ایجاد یک برخورد از نوع نزدیک از سوی آمریکا با ایران بوده‌اند؛ امری که در بیانیه پایانی نشست شورای همکاری خلیج فارس نیز قابل مشاهده بود. آنها در بخشی از بیانیه 91 بندی خود بار دیگر ضمن بزرگنمایی و ژست ایران‌هراسی، حمله به تاسیسات نفتی آرامکو را به ایران نسبت داده و مدعی شدند: ایران به اصول منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی، حسن همجواری، احترام به حق حاکمیت کشورهای دیگر، عدم دخالت در امور کشورهای دیگر و عدم استفاده از قوای نظامی متعهد باشد. آنها از جامعه بین‌المللی خواسته‌اند از دستیابی ایران به توانمندی‌های هسته‌ای جلوگیری کرده و محدودیت‌های شدیدتری علیه برنامه موشکی ایران به کار بگیرند.
در این رابطه این کشورها از راهبرد دولت آمریکا علیه ایران حمایت کرده‌ و در بیانیه خود آورده‌اند: شورا حمایت خود را از راهبرد آمریکا در قبال ایران از جمله مقابله با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران، فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده این کشور در منطقه، حمایت آن از تروریسم، مبارزه با فعالیت‌های حزب‌الله، سپاه پاسداران، شبه‌نظامیان حوثی و سایر گروه‌های تروریستی ابراز می‌دارد و اقدامات انجام‌شده توسط آمریکا برای مقابله با آنها را مورد تمجید قرار داد.
در همین راستا یکی از نشانه‌های شکست بیانیه شورای همکاری خلیج فارس سخنان روز گذشته آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد درخصوص حمله به تاسیسات نفتی آرامکو بود: او در جلسه شورای امنیت سازمان ملل گفت که این سازمان قادر نیست به طور مستقل اثبات کند که موشک‌ها و پهپادهای استفاده شده در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو منشاء ایرانی داشته‌اند.
گوترش همچنین بیان کرد که سازمان ملل بقایای تسلیحاتی را که در حمله به تاسیسات نفتی سعودی در عفیف در ماه مه، در حمله به فرودگاه بین‌المللی ابها در ماه ژوئن و آگوست و تاسیسات نفتی آرامکو در خوریس و ابقیس در ماه سپتامبر استفاده شده بودند را بررسی کرده است و در این مقطع زمانی، قادر به اثبات مستقل این نیست که موشک‌های کروز و هواپیماهای بدون سرنشینی که در این حملات استفاده شدند، منشاء ایرانی داشته باشند».
سیاستی متناقض با حسن همجواری
با این حال راهبرد ضد ایرانی سعودی‌ها در حالی طی چند سال اخیر توسط متحدان این کشور در قبال ایران اتخاذ شده که بحران در خاورمیانه هر روز ابعاد پیچیده‌تری به خود می‌گیرد و نتایج آن برای کشورهای منطقه به خصوص اعراب مشخص و واضح بوده است. کمترین نشانه چنین اختلاف نظر فاحشی با یکی از همسایگان و قدرت‌های منطقه، خارج شدن ابتکار عمل در مدیریت بحران از دست کشورهای خاورمیانه و گره خوردن آن به دست نیروهای فرامنطقه‌ای است. به همین دلیل است که سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در بیانیه‌ای شدید‌اللحن در واکنش به این سخنان آورده است: تکرار ادعاهای بی‌اساس در این بیانیه حاصل فشار سیاسی معدودی از اعضای این شورا است که در چند دهه گذشته تمام تلاش خود را صرف جلوگیری از توسعه همکاری‌های چندجانبه کردند.
آنان با کوته‌نظری خود در این سال‌ها نه تنها موجب تاراج ثروت‌های کشورهای همسایه شده‌اند بلکه زمینه مداخله هرچه بیشتر بیگانگان را در این منطقه حساس فراهم کرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه به رویکردی برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس اشاره کرده و گفت: معدودی از اعضای این شورا تمایل دارند با استمرار سیاست‌های نابخردانه خود فرصت‌های همکاری که از سوی ایران با هدف ایجاد امنیت و ثبات در منطقه ارائه شده است را از بین ببرند که شایسته است دیگر کشورهای منطقه این اجازه را به آنها ندهند.
موسوی با اشاره به رفتار مسئولانه جمهوری اسلامی ایران در طول سالیان گذشته تصریح کرد: ارائه پیشنهاد پیمان عدم تعرض، مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای و نهایتا پویش صلح هرمز از جمله تلاش‌های ایران برای تحقق همکاری‌های منطقه‌ای بوده است.
وی از معدود کشورهای حامی استمرار سیاست‌های نابخردانه در منطقه خواست تا به افکارعمومی منطقه پاسخ دهند که جز ایجاد و تقویت گروه‌های تروریستی و تکفیری در کشورهای عراق، سوریه و یمن و باز کردن پای بیگانگان به خلیج فارس، چه اقدامی برای کاهش تنش‌ها در منطقه انجام داده‌اند؟ کشورهایی که مداخله‌جویی‌های غیرمسئولانه آنان در دیگر کشورها موجب کشتار وسیع شهروندان بی‌گناه از زنان و کودکان گرفته تا سالخوردگان شده و به گسترش ناامنی و تروریسم در منطقه منجر شده است، تلاش دارند با فرافکنی، از عواقب و مجازات‌های بین‌المللی در نقض فاحش حقوق بین‌المللی و ارتکاب جنایت‌های جنگی خود فرار کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه جزایر سه گانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را جزو لاینفک و ابدی خاک جمهوری اسلامی ایران دانست و خاطرنشان کرد: کشورمان هرگونه ادعایی بر این جزایر را دخالت در امور داخلی و قلمرو سرزمینی خود دانسته و آن را به شدت محکوم می‌کند. به گفته موسوی، کلیه اقدامات جمهوری اسلامی ایران در جزایر در راستای حقوق مسلم و منطبق بر حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور انجام گرفته است و تکرار این مواضع مداخله جویانه به هر شکلی کاملا مردود است و هیچ گونه تاثیری بر واقعیت‌های موجود حقوقی و تاریخی نداشته و نخواهد داشت.
وی واکنش این شورا به کاهش تعهدات برجامی را طنزی تاریخی خواند و گفت: کشورهایی که تمام تلاش و سرمایه خود را برای ناکام گذاشتن برجام به کار بستند، هم‌اکنون نسبت به اقدامات مشروع ایران معترض شده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه همراهی و حمایت آشکار از تروریسم اقتصادی آمریکا علیه مردم بزرگ ایران در این بیانیه را به شدت محکوم کرده و آن را متناقض با سیاست حسن همجواری توصیف کرد. موسوی با تاکید بر این‌که بسیاری از ادعاهای واهی و تکراری این بیانیه ارزش پاسخگویی ندارد، ابراز امیدواری کرد این کشورها به جای چنین اظهارات تحریک‌آمیزی که نتیجه‌ای جز تداوم روند مخرب کنونی و سوق دادن منطقه به آینده‌ای مجهول ندارد، تغییر رویه داده و راه همکاری را در پیش گیرند.