بزرگنمايي:

نسیم گیلان- در گفت و گوی روزنامه ایران با امیر محبیان می خوانیم: امیر محبیان از تحلیلگران شناخته شده اصولگرا معتقد است برنامه‌ای از سوی جریان‌های سیاسی مشاهده نکرده و مخالفان دولت تلاش دارند با تمرکز و مانور دادن روی مشکلات کشور و نسبت دادن آنها به دولت، برنامه انتخاباتی خود را پیش ببرند.

از ترکیب ثبت‎نام کنندگان برای حضور در انتخابات مجلس و وزنی که هرکدام از طیف‌ها دارند، آیا می‌شود به گمانه‌های اولیه‌ای در مورد نوع رقابت انتخابات اسفند رسید؟
ترکیب شرکت‎کنندگان نشان می‎دهد اصلاح‎طلبان ناامیدند؛ اصولگرایان سنتی فاقد اعتماد به نفس لازم و جریان پایداری و هواداران احمدی‎نژاد امیدوارانه وارد صحنه انتخابات مجلس شده‎اند.
اگر از همین الان بخواهیم بر مبنای این ثبت‎نام‌ها دست به پیش‌بینی‌هایی بزنیم، چه احتمالاتی پیش رو هستند و چه احتمالاتی دست بالاتر را دارند؟
احتمالات را باید به صورت علمی و بر پایه تحلیل نظرسنجی‎ها به دست آورد؛ اما گمانه‌زنی تاحدی ممکن است. اولین گمانه که در اذهان وجود دارد، کاهش میزان مشارکت است که متأثر از وقایع رخ داده بوقوع بپیوندد. در این مورد تجربه نشان داده است که احتمال این مورد با توجه به تجربیات سابق بویژه در انتخابات مجلس شاید چندان معنادار نباشد. گمانه دوم وضعیت نامناسب اصلاح‎طلبان است. این گمانه از آن جهت که اصلاح‎طلبان بار انتقادات به دولت را نیز بر دوش دارند در صورتی که رقبا افکارعمومی را نترسانند، دور از واقع نیست. گمانه سوم؛ تسخیر مجلس توسط افراطی‎های پایداری یا هواداران دکتر احمدی‌نژاد است. در این مورد دو نکته باید لحاظ شود. نخست موضع شورای نگهبان است که تیغ رد صلاحیت به جریان احمدی‌نژاد اصابت خواهد کرد یا نه. فکر می‎کنم پایداری‎ها راحت از فیلتر شورای نگهبان عبور خواهند کرد. ملاحظه دوم؛ واکنش افکارعمومی است. اگر افکارعمومی احساس کنند- توجه شود ممکن است فی‎الواقع چنین نباشد- که شورای نگهبان راه را برای تسخیر مجلس توسط پایداری‎ها هموار می‏‌کند؛ این احتمال وجود دارد جریان ضعیف اصلاحات فقط در واکنش به حضور پایداری‏‌ها، مورد حمایت افکارعمومی قرار گیرد. البته اینها فقط گمانه‎های ذهنی است که باید با نظرسنجی‎ها مورد سنجش قرار گیرد.

با توجه به وضعیت کسانی که وارد انتخابات شدند، چه گمانه‌زنی درباره رئیس احتمالی مجلس بعد می‌توان مطرح کرد؟ مهم‌تر اینکه با این ترکیب توافق‌ها یا رقابت‌ها برای رسیدن به گزینه ریاست به نظر شما چگونه خواهد بود؟
در مورد ریاست مجلس هنوز قضاوت کردن بسیار زود است. تا ترکیب مجلس روشن نشود، این تشخیص ناممکن است. اما فکر می‎کنم چهره‎های شناخته شده از هم اکنون قبای ریاست را به تن خود می‎بینند ولی واقعیت آن است که ریاست مجلس سخت‎تر و بی‌قدرت تر از آن است که از دور به نظر می‎رسد.

آیا می‌توان صندلی ریاست مجلس را برای آقای قالیباف در چهار سال پیش رو با توجه به وضعیت فعلی تضمین شده فرض کرد؟
اگر تیم قالیباف بتوانند ترکیبی مؤثر از مجلس را به خود اختصاص دهند، ریاست مجلس قالیباف دور از ذهن نیست. طبعاً نبرد اصلی قالیباف با مدعیان پایداری خواهد بود که بی‌رحمانه در کنار هواداران احمدی‎نژاد خواهند تاخت. در این زمان بعید نیست اصولگرایان سنتی و حتی اصلاح‎طلبان در برابر پایداری‎ها به صورت مشروط قالیباف را ترجیح دهند. البته همه اینها فعلاً مفروضات ذهنی است و مهم‌تر از همه مشروط به مشخص شدن ترکیب مجلس است.

تا اینجای معادلات انتخاباتی، هر کدام از طیف‌های مختلف متعلق به جریان اصولگرا یا اصلاح‌طلب با چه تاکتیکی به میدان ورود پیدا کرده‌اند؟
پایداری‎ها و نیز هواداران قالیباف و احمدی‌نژاد از استراتژی خیزش از روی تخته پرش ضعف‎ها و انتقادات نسبت به دولت روحانی بهره می‎گیرند. البته به نظر می‎رسد در این سه گروه، هواداران احمدی‌نژاد در پیکره اجتماعی بسیار بیشتر هستند. اصولگرایان سنتی با اعتماد به نفس پایین از استراتژی خیزش در کنار افراطی‌ها به‌رغم اختلاف‎نظر بهره می‌گیرند. تحلیل ضعیف آنها از شرایط سیاسی و موقعیت خودشان آنها را به چرخ پنجم ماشین انتخاباتی پایداری تبدیل کرده است. این خودکم‌بینی اصولگرایان سنتی به‌رغم پیکره مناسب اجتماعی و قدرت تشکیلاتی بالا تأسف‌بار است.

هرکدام از طیف‌ها و طرفین رقابت با چه میزان از ظرفیت و توان خود وارد میدان شده‌اند؟ به عبارتی امیدواری و رؤیای پیروزی در کدام اردوگاه جدی‌تر است و کدام اردوگاه ناامیدانه‌تر وارد میدان شده است؟
هواداران قالیباف و نیز پایداری با همه ظرفیت، هواداران احمدی‌نژاد با بخشی از ظرفیت، اصولگرایان سنتی با همان چهره‌های سابق، اصلاح‌طلبان هم با ظرفیت محدود تکراری پیشین.

نکته‎ای که مشهود است، تمرکز اصولگرایان بر انتقاد از دولت و مجلس مستقر است. شما آیا برنامه مشخصی از سوی آنها برای رفع ایرادات و انتقادهایی که به دولت و مجلس دارند، دیده‎اید؟
اساساً جریانات حزبی ما برنامه منسجم و قابل ارزیابی ملموسی ارائه نمی‎دهند؛ گویا هدف کسب قدرت و موقعیت است و بس؛ مابقی کارها با تقدیر و شانس پیش می‎رود لذا از هیچ گروهی برنامه قابل تأمل ندیده‎ام. مواضع فقط مبتنی بر نفی و نقد است با هدف تهییج افکارعمومی.

بحث مهم‌تر، دامن زدن به موج مطالبات فزاینده است. بخصوص با توجه به شرایط و امکانات موجود در کشور. به نظر شما این دامن زدن به موج مطالبات خودش در نهایت منجر به یأس و سرخوردگی نمی‎شود؟
نقد وضع موجود یک جنبه مثبت دارد و آن تخلیه فشار اعتراضی تا حدی است و یک اثر منفی و آن تشدید و مشروعیت بخشی به اعتراضات بدون داشتن راه حل مفید و گره‌گشا است. از این‌رو، با تجربه‎ای که داریم این انتقادات عمدتاً برای جلب رأی مردم است و احتمال ارائه راه حل و برنامه بسیار کم است.