شعرهای فستفودی، آینده شعر ایران و جهان
مقالات
بزرگنمايي:
نسیم گیلان - سیناپرس / رضا کاظمی شاعر، نویسنده و هنرمند معاصر دارای بیش از پانزده اثر چاپ شده در قالب شعر، داستان، نثر و تحقیق ادبی در ایران و چند کتاب ترجمه و چاپ شده به زبانهای انگلیسی، فرانسه، کردی و ارمنی در خارج از ایران است.
بسیاری از اشعار این هنرمند کشورمان بهصورت مجزا به زبانهای انگلیسی، فرانسه، روسی، آلمانی، کردی، ارمنی و... ترجمه و در نشریات کاغذی و سایتهای اینترنتی منتشر شده است.
اولین کتاب کاظمی در سال 79-80 و آخرین کتاب او نیز در سال 97-98 منتشر شده است. او می گوید دیگر نمیداند کتابی منتشر خواهد کرد یا خیر!
کاظمی در رابطه با فعالیت ادبی خود گفت: بخشی از فعالیت ادبی ام در فضای ادبیات جنگ بوده است (تا سال 87) و از آن زمان تا کنون در فضای آزاد فعالیت کرده ام. مسیر شعریام نیز از شعرهای بلند به سمت اشعار کوتاه و بسیار کوتاه بوده است. ضمن اینکه مجلهای ادبی هنری با نام عصر جمعه به صورت کاغذی در شهر مونترآل کانادا منتشر میکنم.
وی در رابطه با مجموعه آثار خود گفت: تا به حال سه مجموعه داستان از من منتشر شده است. یک مجموعه در انگلستان و دو مجموعه داستانهای کوتاه و کوتاه کوتاه یا مینیمال و داستانک در ایران. درونمایه اغلب داستانها مسائل اجتماعی است و برخی نیز داستانهایی مرتبط با جنگ. تمامی داستانها به آسیبشناسی مسائل میپردازد که البته فقط طرح مساله میکند و پاسخ را به عهده خوانندگان میگذارد.
کاظمی ادامه داد: داستانها با زبان و فرمی متفاوت از زبان و فرم شعرهای من روایت می شوند که این شاید بهخاطر دو پاره بودن ذهن خودم باشد که نیمی سخت و پیچیده و نیمی نرم و ساده است. علاوه بر اینها فعالیت حرفهای دیگرم نیز هنر است و در حوزه های خوشنویسی، نقاشی و ساخت کاشیهای دکوراتیو ایرانی نیز فعالیت می کنم.
توجه بیشتر به مسائل روزآمد و روزمره در شعرنو
این شاعر معاصر کشورمان در رابطه با وجه تمایز ادبیات گذشته با ادبیات و شعر معاصر، گفت: ادبیات کلاسیک ایران (چه نظم چه نثر) در طول هزار سال عمر خود به نهایت اوج و درجه از ظرافت در معنا و زبان و فرم (قالبهای شعری) رسیده است، اما در ادامه شاید به لحاظ کم توانی در مشارکت و بیان مسائل زمان معاصر و محدود بودن آزادی و رهایی در رساندن معنا و محتوا به دلیل چهارچوبها و قالبهای وزنی سرعتش تا حد بسیاری کند شد و عنان ادامه مسیر را به شعر نو و به دست نیمایوشیج داد.
وی تصریح کرد: نیما با شکستن قالبهای شعری و اوزان عروضی کلاسیک و بنا گذاشتن شعر نو یا نیمایی این امکان را فراهم آورد که بتوان در شعر به مسائل روزآمد و روزمره بیشتری با زبان راحت تر و کاربردی تر پرداخت. بعدها نیز شعر سپید یا آزاد که حتی دست و پاگیری اندک وزن نیمایی را نیز ندارد پدید آمد. یعنی نوع شعری که امروزه رواج دارد و برای بیان هر نوع محتوا و نگاهی به شاعر آزادی عمل میدهد.
این هنرمند ادامه داد: در نتیجه، وجه تمایز شعر کلاسیک با شعر معاصر، هم به لحاظ محتوا و زبان و فرم، هم روزآمد بودن و کاربردیتر بودن و هم حضور در بین مردم و زندگیهایشان قابل مشاهده و بیان است. ضمن اینکه نباید کتمان کرد که شعر کلاسیک و به ویژه غزل با تغییراتی در نوع نگاه و زبان همچنان به راه خود ادامه داده و شاعران خوبی همچون زنده یادان حسین منزوی، سیمین بهبهانی، یا دیگرانی که در قید حیات هستند، به آن پرداخته و میپردازند.
جایگاه ویژه شعر در زندگی ایرانیان
وی ادامه داد: از دیرباز، شعر همیشه در زندگی ایرانیان جایگاهی ویژه داشته و بسیار تاثیرگذار بوده است. چه در زمان حیات شاعران خود و چه در دههها و سدههای بعد از فوتشان. به عنوان مثال هنوز غزلیات حافظ و سعدی و مولانا، شاهنامه فردوسی و مثنوی معنوی و رباعیات خیام، و آثار ناصر خسرو و عطار و نظامی و... خوانده میشوند و تاثیرگذاری آنها در آگاهی و اندیشه ورزی مطالعه کنندگان مشهود است.
کاظمی اظهار کرد: در دوره معاصر هم، از عصر مشروطه تا کنون، در مقاطع زمانی مختلف شاهد تاثیرگذاریهای آن در زندگی فردی و اجتماعی مردم بودهایم. در زمان مشروطه با اشعار و ترانهها و تصانیف عارف و شیدا و ایرج میرزا و نسیم شمال و...، تا زمان کودتای 28 مرداد و بعد از آن با اشعار اخوان ثالث و نصرت رحمانی و شاملو و آتشی و ابتهاج و...، تا زمان انقلاب 57 و با اشعار و سرودهای انقلابی تا زمان جنگ هشت ساله.
شعر در حال از دست دادن تاثیرگذاری جمعی و فردی خود است
وی با بیان اینکه شعر در یکی دو دهه اخیر در حال از دست دادن آن تاثیرگذاری جمعی و حتی فردی خود است و به نوعی اخته و منفعل شده است، گفت: دلایل مختلفی چون سانسور و از پی آن خودسانسوری، چاپ بی رویه و بسیار کتابهای شعر و ناشرانی که بدون هرگونه کارشناسی و حتی دلسوزی در قبال گرفتن پول هر دفتر شعری را منتشر میکنند و بسیار دلایل و مسائل دیگر از این دست باعث وقوع این اتفاق شده است.
کاظمی افزود: در هرحال، تاثیرگذاری شعر و در کل ادبیات، همان روشنگری و آگاهی دهندگی آن است. ادبیات ذهن و نگاه مردم را باز و روشن میکند، جلا و صیقل میدهد. اندیشیدن و تفکر کردن میآموزد و مسلما وقتی مردم شعر و داستان خوب بخوانند نگاهشان به جهان و پیرامون خود تغییر میکند، آگاهتر می شوند و از تعصبات و خرافهها و جزماندیشی دوری میکنند. زیر بار ظلم نمیروند، قانونمدار و مشارکتپذیر می شوند و اینها همه زیربنای فرهنگ جامعه را محکم و خدشهناپذیر میکند.
شعر کوتاه همان کارکرد شعر بلند را دارد
وی در تعریف شعر با بیان اینکه مرا از تعریف شعر معاف کنید، گفت: فقط در رابطه با شعر کوتاه می گویم که شعر کوتاه به تعداد سطرها و کلمات اندک نیست چنانکه شعر بلند به تعداد سطرها و کلمات بسیار نیست. چه بسا شعر کوتاهی به لحاظ کمیت یک شعر بلند یا بسیار بلند به لحاظ کیفیت محسوب شود.
این شاعر معاصر کشورمان ادامه داد: من قائل به معنا و دقایق و ظرافتهای خاص در کوتاهی و بلندی شعر هستم. در شعر کوتاه، بعد از فرم و معنا حرف اول را ایجاز میزند و بعد دیگر صنایع و آرایههای ادبی همچون استعاره، تشبیه، مراعات و نظیر، موسیقی درونی، تصویرسازی. ضمن اینکه شعر کوتاه همان کارکردی را دارد که شعر بلند دارد. هر دو برای بیان مفاهیم و حسها و تصاویر و نیز برای ایجاد آگاهی و روشنایی هستند.
وی ادامه داد: در یکی دو دهه اخیر، شعر کوتاه با اقبال بیشتر مخاطبان شعر روبهرو شده است، البته این به معنای کماقبالی شعر بلند و سیاقهای دیگر شعری نیست. چراکه هر سبک شعری مخاطب خود را دارد ولی چون شعر کوتاه راحت تر و ساده تر و در زمان کمتر انتقال معنا میکند از اقبال بیشتری به ویژه در میان مخاطبان عام برخوردار شده است.
آینده شعر در ایران و جهان شعرهای فستفودی خواهد بود
کاظمی خاطرنشان کرد: شعر، متناسب با زمان و عصر خود و با نیازهای مخاطبان و حتی با نوع زندگیشان مسیر خود را مشخص میکند و تغییر و ادامه میدهد. در عصر حاضر که ریتم زندگیها سرعت گرفته و مجالها و فراغتها کم شده و نیز مطالعه و کتاب خواندن کمرنگ و مهمتر اینکه فضاهای مختلف مجازی شبانه روز در حال تغذیه ذهن مردم هستند آینده شعر نیز چه در ایران چه در جهان بیشتر شعرهای کوتاه و به قولی شعرهای فستفودی خواهد بود.
وی افزود: مگر اینکه دوره بازگشتی را متصور باشیم، چه در نوع زندگیها چه در اتفاقات جهان که منجر به بازگشت آرامش و فراغت مردم شود. البته دورههای بازگشت ادبی و حتی هنری در طول زمان اتفاق افتاده و باز هم پیش خواهد آمد.
کاظمی در رابطه با جایگاه داستان در میان مخاطبان ایرانی گفت: داستان به معنای عام کلمه جایگاه ویژهای از ایام کهن تا دوره معاصر در جامعه ما داشته و دارد. در دوره معاصر نیز نویسندههای بسیار خوبی داریم که به نظر من اگر باب ترجمه آثارشان بهصورت گستردهتر به روی مخاطبان جهان باز شود با داستانها و رمانهای بسیاری از نویسندگانشان هم سنگی میکند.
استقبال از داستان ایرانی کم شده است
وی ادامه داد: به هر حال، ادبیات داستانی جدی ایران که با جمالزاده و هدایت آغاز شد و به دست و قلم امثال چوبک و گلشیری و ساعدی و صادقی و احمد محمود و محمد محمدعلی و درویشیان و... قوام گرفت به شدت قابلیت خوانده شدن توسط مخاطبان دیگر ملل را دارد.
کاظمی در پایان صحبت هایش اظهار کرد: متاسفانه در بیش از یک دهه اخیر استقبال از داستان ایرانی کمتر و از داستان ترجمه بیشتر شده است. این در حالیست که آثار و نویسندههای خوب در کشورمان کم نداریم. این مساله، باعث بلبشویی در بازار ترجمه کتاب شده است. به گونه ای که ترجمههای بیکیفیت و شتابزده، چاپ چندین ترجمه از یک کتاب و... از آثار این مقوله است که فکر میکنم اهل فن باید یک آسیبشناسی جدی از هر منظر نسبت به این قضیه انجام دهند.
-
پنجشنبه ۳ مهر ۱۳۹۹ - ۰۲:۳۱:۴۱
-
۶ بازديد
-
آخرین خبر مقاله
-
نسیم گیلان
لینک کوتاه:
https://www.nasimegilan.ir/Fa/News/202188/