نسیم گیلان - رشت- داشتن وکیل خانواده در کشورهای اروپایی و توسعه یافته نه تنها برای اقشار مرفه بلکه برای عموم مردم امری کاملا بدیهی و ضروری است.

در ایران اما، اغلب افراد حتی افراد متمول نیز تا زمانی که ناچار نشوند به وکیل مراجعه نمی کنند ، در واقع در برخی اشخاص یک جور ترس از هزینه های بالا، عدم احساس نیاز یا بی اعتمادی به وکلا وجود دارد ، امری که با توجه به فقدان اطلاعات حقوقی می تواند برای مردم موجب بروز مشکل شود .
در واقع داشتن یک کارشناس حقوقی مجرب و معتمد می تواند از بسیاری مشکلات نظیر فریب خوردن در معاملات ملکی ، خودرو و بسیاری پرونده های حقوقی جلوگیری کند .
در سالهای اخیر "مرکز وکلای قوه قضاییه" در کشور و به تبع آن گیلان شکل گرفته که اقدامات مفید و ارزشمندی را آغاز کرده و یا به سرانجام رسانده است .
یکی از این کارهای مهم، معاضدت و ارشاد قضایی است به عبارتی برای امکان دسترسی آسان مردم به خدمات وکالت در حوزه های قضایی در دادگستری های سراسر کشور اتاقی با موضوع معاضدت و ارشاد قضایی ایجاد شد که وکلای مرکز وکلای قوه قضاییه در آنجا جهت خدماترسانی رایگان به مردم حضور دارند .
همچنین افرادی که تمکن مالی کافی نداشته باشند پس از بررسی در کمیسیون معاضدت برایشان وکیل رایگان در نظر گرفته می شود و وکیل مذکور موظف است تا حصول نتیجه پرونده فرد را پیش ببرد.
کانون وکلای قوه قضائیه در گیلان همچنین اقدام بسیار ارزشمند و نویدبخش دیگری را انجام داده و آن تشکیل کمیسیون حقوق عامه است که صادق (مزدک) پنجه ای از شاعران ، روزنامه نگاران و کنشگران فرهنگی، اجتماعی شناخته شده گیلان از اعضای این کمیسیون است .
به منظور افزایش دانش حقوقی مردم و پیشگیری از بروز مشکلات حقوقی برای آنان و آشنایی با چگونگی بهره مندی از وکیل مصاحبه ای با غلامرضا رشاد صیقلانی ، رییس هیات مدیره مرکز وکلای قوه قضاییه گیلان ترتیب داده شد که در پی می خوانید :
هدف از تشکیل کمیسیون حقوق عامه چیست و به چه موضوعاتی رسیدگی می کند ؟
- به اعتقاد ما وکالت صرفا یک شغل برای درآمد زایی نیست حرفه ای جهت تحقق عدالت اجتماعی و دسترسی به ابزاری برای تحقق یک دادرسی عادلانه است که ماحصل و نتیجه و غایت نهایی آن نیل به تحقق عدالت اجتماعی در جامعه مدنی است .یکی از نکاتی که به آن توجه می کنیم حقوق مردم و جامعه است این که در گیلان و کشور چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است تا بتوانیم صدای مردم باشیم.
برای مثال مرکز وکلای قوه قضاییه در خصوص قتل رومینا در کشور دو نشست داشت و این موضوع را مورد بحث و تحلیل قرار دادند که چه اتفاقی در تالش افتاد که دختری قربانی چنین جنایتی شد، چرا تعصبات باید موجب گرفته شدن جان یک دختر بیگناه شود این مساله از لحاظ حقوقی و مشاوره روانشناسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مسلما از این به بعد کمیسیون عامه ما خیلی پیگیرانه تر نسبت به خیلی از مسائل جامعه ورود می کند .
داشتن وکیل خانواده چه سودی برای مردم دارد ؟
- بسیاری از دعاوی کیفری ناشی از عدم آگاهی فرد به موازین حقوقی است و با توجه به این قاعده حقوقی که عدم اطلاع شما از قانون رافع مسئولیت کیفری نیست فرد بدون آگاهی از تبعات کاری را انجام می دهد و بعد متوجه می شود جرم است در صورتی که اگر قبل از انجام آن با یک حقوق دان مشورت می کرد از بروز مشکل پیشگیری می شد.
عدم اطلاع شما از قانون رافع مسئولیت کیفری نیست فرد بدون آگاهی از تبعات کاری را انجام می دهد و بعد متوجه می شود جرم است در صورتی که اگر قبل از انجام آن با یک حقوق دان مشورت می کرد از بروز مشکل پیشگیری می شد عموما در کشور ما هرگاه مشکلی برای فرد پیش آمد و سر وکارش به محاکم قضایی افتاد به وکیل مراجعه می کند در صورتی که باید پیشگیرانه نگاه کنیم . در صورتی که قبل از ورود به موضوع مثلا هنگام خرید و فروش ملک یا خودرو یا انعقاد قرارداد کاری تجاری و بازرگانی ابتدا با یک وکیل مشورت کنید ملاحظات، خطرات و عواقبش را بدانید و متعاقبا معامله را انجام دهید به ندرت دچار مشکل خواهید شد .
در کشورهای اروپایی و امریکایی هر خانواده دارای یک وکیل است و بدون مشورت با وکیل از انجام کارهای قانونی خودداری می کنند.
یکی از دلایل مهم عدم مراجعه مردم به وکیل در کشور ما شاید نگرانی از هزینه های بالای آن است در این زمینه چه کاری باید صورت گیرد؟
-تعامل دستگاه حاکمیتی کشور با مرکز وکلای قوه قضاییه و کانون وکلا می تواند این امکان را بوجود آورد که هر خانواده ای دارای یک وکیل باشد .
در کشورهای توسعه یافته بخشی از هزینه های وکیل را مثل بیمه تامین اجتماعی دولت متقبل می شود.

چه آماری از ارائه مشاوره رایگان توسط وکلای این مرکز در دادگستری دارید و بیشتر مربوط به چه مسائلی است؟
- در شش ماه امسال بالغ بر چهار هزار مشاوره رایگان فقط در شهر رشت اتفاق افتاده است .
بیشتر پرونده های مشاوره در بخش معاضدت مربوط به اختلافات خانوادگی است به نحوی که شاید 50 درصد اختلافات زوجین و بقیه سایر دعاوی مانند چک ، سفته ، دعاوی ملکی و ایراد ضرب و جرح و دیگر دعاوی کیفری باشد.
بیشتر پرونده های مشاوره در بخش معاضدت مربوط به اختلافات خانوادگی است به نحوی که شاید 50 درصد اختلافات زوجین و بقیه سایر دعاوی مانند چک ، سفته ، دعاوی ملکی و ایراد ضرب و جرح و دیگر دعاوی کیفری باشد. مرکز وکلای قوه قضاییه در سراسر کشور با نهادهایی مانند وزارت آموزش و پرورش و وزارت تعاون قراردادی به منظور تسهیل خدمات رسانی حقوقی منعقد کرده است .
فرهنگسازی در خصوص استفاده از وکیل باید توسط چه نهادی صورت گیرد؟
-بخشی از مسئولیت ارتقای سطح کیفی دانش حقوقی مردم و فرهنگسازی برای استفاده از وکیل و بنیان نهادن این مقوله را باید دولت عهده دار شود و بخشی به عهده ما به عنوان یک نهاد صنفی در مردم است.
ما سعی کرده ایم این هدف را در جامعه تا حد وظیفه خودمان پیش برویم و کمک رسانی کنیم .در برنامه های "خانه مهر " که در شبکه باران روزهای یکشنبه ساعت 10 و 20 دقیقه پخش می شود هر هفته یک وکیل از مرکز وکلای قوه قضاییه گیلان در این برنامه حضور دارند و با موضوع خاص پاسخگوی سئوالات مردم خواهد بود.
یکی از نگرانی های مردم هزینه های بالای دادرسی است در این زمینه چه نظری دارید؟
پرداخت حق الوکاله به وکیل به دو نحو صورت می گیرد یا طبق تعرفه است یا طبق قرارداد خصوصی است . مبنای تعرفه در دعاوی مالی تا چه سقف و در دعاوی مالی نیز تا چه میزان مشخص است. در قراردادهای خصوصی توافق طرفین حاکم است که این بستگی به خودشان دارد که چطور قرارداد را تنظیم می کنند ابتدا به ساکن بخشی را پرداخت می کنند ، بعد از صدور حکم یا پایان کار پس از اجرا پرداخت کنند این بسته به توافق طرفین است .
تعرفه های اعلامی عملا متناسب با تورم حاکم در جامعه و پاسخگوی نیازهای آن پرونده برای وکیل نیست. شما یک پرونده ملکی را تا سقف20 میلیون تومان قرارداد حق الوکاله ببندید ارزش ملک شما بالغ بر 50 میلیارد تومان باشد هیچ تناسبی با 20 میلیون تومان ندارد .
چقدر در مجلس نیاز به قانونگذاران حقوق دان داریم؟
در مجلس شورای اسلامی 270 نماینده شرکت دارند در دوره اخیر 40 سردار داریم اما شمار حقوق دان ها در مجلس جای سئوال دارد سوال این است نمایندگان چه میزان از مسائل حقوقی آگاه هستند که با طرحی موافقت یا مخالفت کنند کسی که آگاه به مسائل حقوقی نباشد چطور می تواند برای مملکت قانون وضع کند مشکل ما این است اگر هرکسی در جایگاه خود بنشیند کارها به خوبی انجام می شود .
کسی که آگاه به مسائل حقوقی نباشد چطور می تواند برای مملکت قانون وضع کند مشکل ما این است اگر هرکسی در جایگاه خود بنشیند کارها به خوبی انجام می شود . این عزیزان با این علم به مجلس ورود کرده اند که جای قانونگذاری است و باید دانش کافی در این زمینه داشته باشند اما کمیسیون حقوقی مجلس امسال کسی را نداشت که خود را کاندید کند و این جای بحث است که در خانه مردم جایی که باید قانون وضع شود کسی خود را برای کمیسیون حقوقی نامزد نمی کند . در صورتی هم که از مشاوران حقوقی بهره بگیرند چگونه کسی که اهل فن نیست می تواند مطمئن باشد که مشاور مذکور نفع جامعه را در نظر می گیرد.به عبارتی ابتدا به ساکن باید اطلاع داشته باشد که اگر مشورت می گیرد مطلب را پخته کند جلوی تالی فاسد ( پیامدهای زیانبارش ) را بگیرد .شاید بهتر آن باشد در قوانینی که می خواهد وضع شود در هر کمیسیون افراد متخصص وارد شوند.
الزاما وکیل نه بلکه آگاه به مسائل حقوقی باشد تا درد جامعه را بشناسد و بتواند برای حلش قانون وضع کند .الان قانون کاهش میزان مجازات های تعزیری آمده که جرم کلاهبرداری که قبلا غیرقابل گذشت بود را قابل گذشت کرده اند که مال مردم به همان میزان از دست می رود .
آیا استفاده از حقوق دانها در مجلس در سایر امور مثل شوراهای شهر نیز مفید است؟
شورا وقتی قرار است به امور شهر رسیدگی کند نیازمند تخصص های مربوط به شهر است عمران ، معماری ، مدیریت شهری ، جغرافیای شهری ، اقتصاد شهری تمام رشته هایی که مربوط به تخصص های شهری می شود و در کنارش یک حقوقدان برای تدوین و تنظیم و نظارت بر عملکرد این مجموعه نیاز است .
شاید قانونگذاری صحیح در مجلس بتواند این موضوع را رفع کند که در هر رشته مربوطه وقتی می خواهند خودشان را کاندید کنند باید قانونی تدوین شود بالاترین نفری که در این رشته رای آورده پذیرفته شود. احتمال دارد در رشته های دیگر کسی داوطلب نشود باید تبصره ای داشته باشد در صورت نبودن رشته های دیگر نفر دوم و سوم می تواند ملاک کار قرار گیرد و در مجلس نیز همین طور در کمیسیون های مختلف بالاترین رای را برای کمیسیون در نظر بگیرند تخصص گرایی کنند نه این که در کدام کمیسیون علاقمند به شرکت هستید .
چرا نباید در این زمینه قانونی تدوین شود که هر فردی در راستای تخصصش در کمیسیون قرار گیرد ،همه اینها با تدوین قانون صحیح اتفاق می افتد، اینها نقیصه های قانون ما است که همه برای رفع این نقیصه ها تلاش می کنیم.
چند سال پیش قرار بر این شد که دادگستری برای خرید و فروش هر ملکی از شهرداری یک کارشناس و از وکلا یک کارشناس زیر ورقه را امضاء کند و خوزستان هم بعنوان (آزمونه) پایلوت انتخاب شد ، مدت کوتاهی این مساله انجام می شد و با پرداخت مبلغ مناسبی خیال مردم راحت بود ولی مدت کوتاهی بعد حذف شد در حالی که اگر این کارشناسان بودند جلوی بسیاری از کلاهبرداری ها گرفته می شد چرا این گونه شد؟
-این را باید مجلس مصوب کند ، اکنون اگر شما مبایعه نامه ها را ملاحظه کنید نوشته است تائید و نظارت مشاور حقوقی این جمله به صراحت نگاشته شده ولی آحاد مردم به این مساله توجه ندارند و هیچ مشاور حقوقی در آنجا وجود ندارد که امضا کند. وجود وکیل، فارغ التحصیل رشته حقوق یا حقوقدان در کنار هر یک از بنگاه های مشاور املاک خانواده یا اتومبیل موجب کاستن پرونده های سیستم دستگاه قضا خواهد شد.
یکی از پیشنهاداتی که برای پیشگیری از جرم ارائه دادم این بود اگر 15 درصد از پرونده های دادگستری پرونده های ملکی باشد می توان با گذاشتن یک مشاور حقوقی این را شاید به حداقل دو درصد رساند چون شخص آگاه به مسائل حقوقی می داند چه چیزی دارد تدوین می شود و تبعاتش چیست چه شرطهایی می آید ،آیا این شرط صحیح است، باطل است ،شرط خودش فاسد است ، عقد را باطل می کند ، تبعات خیلی خاصی دارد .
اگر 15 درصد از پرونده های دادگستری پرونده های ملکی باشد می توان با گذاشتن یک مشاور حقوقی این را شاید به حداقل دو درصد رساند یکی دیگر از پیشنهادات من اطلاع رسانی عمومی از طریق رسانه ها بود مردم بدانند در خیلی از زمینه ها اگر قرار است اتفاقی بیفتد اگر قرار است ازدواج کند چه تبعاتی دارد کجاها مراجعه کند حقوق او در خانواده ،در اجتماع و سیستم قضا چیست .
با تعامل با صدا و سیمای گیلان این برنامه را در خانه مهر اجرا کردیم ولی زمانش کم است باید زمانش و روزهایش بیشتر شود . این مساله ای است که به درد مردم می پردازد اگر مردم از حقوق خودشان مطلع باشند زمانی که می خواهند وارد یک اداره شوند می دانند چه آثاری دارد قاضی پرونده اگر برخوردی دارد می دانند که طبق قانون باید چگونه رفتار کنند چه حقوقی برای افراد در دادگاه برای یک دادرسی عادلانه حاکم است .
یکی دیگر از دلایل اجتناب مردم از گرفتن وکیل بی اعتمادی به برخی از آنان است ، شیوه برخورد با وکلای متخلف چگونه است ؟
-اگر شما آگاهی حقوقی در مواجهه با وکیل داشته باشید می دانید که در مراجعه به وکیل چطور باید مذاکره کنید سطح اطلاعات حقوقی تان نسبت به چگونگی انعقاد قرارداد با یک وکیل افزایش می یابد.
اگر طرح وکیل خانواده احیاء شود فرد مسئولیت کامل پیدا می کند و در این صورت تخلفات احتمالی یک وکیل نیز، راحت تر مورد پی گیری قرار می گیرد که چطور با علم به این که می دانسته پرونده ای به نتیجه نمی رسد وکالت را قبول کرده است .
این مساله به وجدان وکیل نیز باز می گردد که اگر پرونده ای راهی ندارد به مراجعه کننده اعلام کند تا او متحمل هزینه ای نشود مگر تضمین کند پایان کار پس از این که حکم گرفت هزینه را دریافت کند.
وکیل باید پاسخگوی عملش باشد وکیل تعهد به نتیجه ندارد شما دفاع می کنید بر اساس علم و آگاهی اما قاضی است که حکم را صادر می کند شما نمی توانید نتیجه را تضمین کنید . این که در روند قضایی چه چیزهایی اتفاق می افتد آیا تمام عدالت اجرا می شود یا نمی شود بحثی است که همیشه بوده و جامعه ما مدینه فاضله نیست در تمام اقشار می تواند این قصور وجود داشته باشد و ما هم مدعی نیستیم که نهاد وکالت ما مدینه فاضله است.
یکی از مواردی که ما در کانون وکلای قوه قضاییه رویش کار می کنیم وکیل پروری به نفع شایسته است و در بازرسی هایی که انجام می دهیم و در کمیسیون تخلفات با این جور مسائل به شدت برخورد می کنیم . وکیلی که پرونده ای را با دروغ و فریب و ریا بخواهد به اثبات برساند با او برخورد می کنیم و وکیلی که حق با او باشد و بی دلیل مورد اتهام و ایراد قرار بگیرد از او حمایت کامل می کنیم . اگر وکیلی که تخلف کرده سرجایش بنشانیم بهتر از این است که نام همه همکارانم زیر سئوال برود. وکالت چون یک عقد جایز است شما می توانید هر زمانی که بخواهید وکیلتان را عزل کنید بگذارید کنار و یک وکیل جدید بگیرید .
بانوان درخواست کننده مهریه امکان استفاده از وکیل معاضدتی ندارند و گفته می شود چون برای گرفتن مهریه مراجعه کرده اید پس تمکن مالی دارید که این برای بسیاری از بانوان تولید مشکل می کند در این زمینه چه نظری دارید؟
- یکی از دغدغه های ما تعامل با سیستم قضایی است که دستگاه قضا این امر را تسهیل کند . ما در قانون مدنی داریم وکالت دو نوع است اعم از با اجرت یا بی اجرت و این که هزینه های دادرسی یک پرونده مهریه اگر سکه اش بالا باشد با توجه به تورم حاکم چند میلیون تومانی خواهد شد . عموما شاید شخص توانایی پی گیری امور وکالتی اش را نداشته باشد با وکیلی قرارداد ببندد و در بدو امر نیز پولی به او ندهد و بگوید پایان کار بعد از این که کار را برایم انجام دادی پول را وصول کنید . ما در این خصوص با رییس دادگستری استان و معاونین شان تعاملات و صحبتهایی را انجام داده ایم و امیدواریم نتیجه بدهد.

برای تسهیل امور در دفاتر خدمات قضایی چه پیشنهادی دارید؟
-سابقا در هر دفتر خدمات قضایی اگر هفت نفر به کارها رسیدگی می کردند یک نفر به امور کل وکلا می رسید شش نفر به مردم . این هم سبب تسریع کار مردم می شد و هم کار وکلا ، چون شخصی که کار وکلا را انجام می داد وکلا همه اوراق را تایپ شده یا با فلش می بردند و آماده بود ولی مردم عادی باید از ابتدا شروع کنند برای همین زمانی که برای کار یک وکیل انجام می شود با زمانی که کار مردم عادی انجام می شود متفاوت است ایراداتی را نسبت به این مساله مطرح کردیم .
یکی دیگر از مشکلاتی که در این راستا هست سامانه خدماتی نوبت دهی است به این صورت که هر نفر در یک دفتر خدمات قضایی فقط دو نوبت می تواند بگیرد یعنی من اگر امروز چهار موضوع را می خواهم ثبت کنم اعم از اعتراض، پرونده ،لایحه دو مورد را باید در یک دفتر و دو مورد دیگر را در دفتر دیگری ثبت کنم که این با توجه به مشکلاتی نظیر بعد مسافت و غیره تمهید به جا و شایسته ای نبود. بهتر بود با روسای دفاتر خدمات قضایی مشورت می شد یا از وکلا نظرسنجی می شد .اکنون وکلا کارشان که در این دفاتر گیر می کند با وجود کرونا باید مدت طولانی را در آن محیط بمانند ، رایزنی با واحد انفورماتیک دادگستری کل داریم انجام می دهیم در راستای این موضوع که دوباره باجه اختصاصی داده شود تا هم کار مردم و هم کار وکلا تسهیل شود .
- برخی از وکلایی که بیکار هستند از سختگیری مرکز برای جذب وکلا می گویند چرا چنین است؟
ما هفت هزار و 500 وکیل داریم می گیریم .جان و مال مردم در پرونده ها دست وکیل است اگر صلاحیتهای لازم را نداشته باشد جان مردم در پرونده هایی مثل قتلهای غیرعمد و مالشان در پرونده ها به خطر می افتد . این بسته به شاخصه ها و توانمندی های فرد دارد کما این که در هر دوره تعداد زیادی پذیرفته می شود این وکلا از بین بهترین ها انتخاب می شود.
میزان وابستگی مرکز وکلای قوه قضاییه به دولت چقدر است؟
-این مرکز یک نهاد مستقل و متشکل از وکیل و کارشناس است و همچنین مشاوران خانواده که در دادگاه های خانواده کنار قاضی می نشینند و اظهار نظر می کنند .
تعاملاتی که می کنیم عموما سعی می کنیم در تدوین قوانین با مجلس رایزینی کنیم سعی می کنیم به قوه قضاییه طرح و ایده بدهیم قوانینی که دارد ساخته پرداخته و برای جامعه تدوین می شود قوانین بهتری باشد.
مرکز وکلای قوه قضاییه چه تفاوتی با کانون وکلای دادگستری دارد؟
-نهاد وکالت در کشور دو نهاد است یکی کانون وکلای دادگستری و دیگری مرکز وکلای قوه قضاییه .ما تقابلی با کانون وکلا نداریم و دو نهاد موازی در کنار هم هستیم شاید برای مردم بهتر باشد متولی امر یک نهاد باشد پیشنهادات طرحها و لوایحی در مجلس داده شد جهت این مطلب ولیکن هنوز منجر به حصول نتیجه نشده است .
هیچ تفاوتی وجود ندارد تمام صلاحیتی هایی که یک وکیل مرکز وکلای قوه قضاییه دارد یک وکیل کانون وکلا هم دارد ، فقط کانون وکلا حسب قانونی که در سال 1333 تصویب شد به وجود آمدند ولیکن مرکز وکلای قوه قضاییه حسب ماده 187 از برنامه سوم توسعه شکل گرفت .
وقتی مجلس و قوه قضاییه دیدند حجم وکلایی که کانون می پذیرد با تعداد مورد نیاز مردم یک نسبت عادلانه ای ندارد جهت تسهیل در امر وکالت و خدمات رسانی حقوقی در ماده 187 از برنامه سوم توسعه تدوین کردند که مرکز وکلای قوه قضائیه احیاء شود و به اخذ وکیل و انجام امور وکالتی بپردازد.
در مرکز وکلای قوه قضاییه در گیلان 830 وکیل پایه یک دادگستری هم اکنون فعالیت دارند ؛ تعداد کارآموزان در حال ارتقا که تا دو ماه آینده وکیل پایه یک می شوند 91 نفر بوده ، تعداد پذیرفته شدگان سال گذشته 177 نفر بودند که باید شروع به کارآموزی کنند ، تعداد شرکت کنندگان آزمون اخیر در گیلان دو هزار و 872 نفر بود.
بی شک عدالت اجتماعی یکی از ضروریات هر جامعه مدنی است که با آشنایی مردم با حقوق خود و همچنین مسائل حقوقی محقق خواهد شد. وکیل و پزشک خانواده جان و مال ما را از بسیاری از بلایا مصون خواهد داشت.
برچسب‌ها
مرکز وکلاء کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده حقوق عمومی گیلان