بزرگنمايي:

نسیم گیلان - نخستین هتلی که برای اقامت مسافران در تهران ساخته شد، گراند هتل لاله‌زار بود که حالا چند سالی است تبدیل به انبار شده است.

نام نخستین هتل مدرن تهران بدون این که فکر هم بکنیم به اسم گراند هتل در ذهن همه ما ثبت شده است. هتلی که یک مهاجر قفقازی به اسم باقراوف در میانه لاله‌زار به اسم خود ثبت کرد.
تا قبل از ساخت گراند هتل مسافرانی که تهران می‌آمدند یا در کاروانسرهایی که در گوشه‌کنار شهر بود اقامت پیدا می‌کردند یا در خانه‌های اجاره‌ای سکنی می‌گزیدند. ماموران فرنگی هم یا در سفارت‌خانه‌هایشان اقامت می‌کردند یا در اقامت‌گاه‌های شمال تهران اجاره‌نشین می‌شدند. در آن زمان حتی یک مسافرخانه نیز در تهران نبود که تا کسی اگر خواست چند روزی در این شهر اقامت بگزیند در آن‌جا بماند.
در حدود سال 1263 شمسی یک مهاجر قفقازی به اسم آقا سید نصرالله معروف به باقرواف به تهران آمد و تصمیم گرفت تا یک اقامتگاه مدرن در این شهر بسازد. او زمینی را که ماترک تاج‌الدوله طاووس‌خانم سوگلی فتحعلی‌شاه بود را در لاله‌زار پیدا کرد و تصمیم به خریدنش گرفت. طاووس‌خانم همان همسری بود که به افتخارش تخت طاووس را ساخته بودند. اما بعد از مرگش این زمین رها شده بود. باقرواف زمین را خرید و هتل را در سه طبقه در آن‌جا ساخت.
آوازه این هتل خیلی زود به همه سفارت‌خانه رسید. مامورانی که به جهت ماموریت به ایران می‌آمدند حالا یکی از اتاق‌های هتل را می‌گرفتند. باقراوف به سبک هتل‌های فرنگی نام هتلش را گراند هتل گذاشت. این هتل در سال 1295 بازسازی شد و بخش جنوبی به ساختمان اضافه شد. در این بخش یک سالن مدرن برای اجرا تئاتر و موسیقی ساخته شده بود. باقرواف بخشی از این سالن را هم برای نمایش فیلم اختصاص داده بود. از این جا بود که نام گراند هتل با هنر هم گره خورد. نمایشنامه‌های میرزاده عشقی و اجراهای قمرالملوک وزیری و مرتضی‌خان نی‌داوود برای نخستین بار روی صحنه گراند هتل به صحنه رفت. بعدها این سالن به همت سیدعلی‌خان نصر تبدیل به تماشاخانه تهران شد. تماشاخانه‌ای که امروز ما آن را به عنوان تاتر نصر می‌شناسیم. به نوشته کسانی که این هتل را از نزدیک دیده بودند ساختمان گراند هتل در سه طبقه بود. ورودی هتل به سمت طبقات بالا که محل قرار گرفتن اتاق‌ها بود راه داشت. سالن نیز در سمت جنوب قرار داشت و برنامه‌هایش از چند هفته زودتر اعلام می‌شد.
گراند هتل تا سال 1320 یعنی دوران قاجار و دوران پهلوی اول مهمترین هتل تهران بود. اما در دوران پهلوی دوم با توجه به هتل‌های مدرن‌تری که در جاهای مختلف تهران ساخته شد، رفته رفته اهمیت خود را از دست داد و فراموش شد. کم کم از رونق افتاد و تعطیل شد. در سالهای بعدی صنف کلید پریز فروشی آن را به عنوان انبار استفاه می‌کند. آجرکاری‌های زیبای هتل بزرگ تهران زیر سیمان‌های زده شده پنهان شده‌اند و اتاق‌های زیبایی که روزگاری محل اقامت مسافران سرشناس تهران بود زیر سایه اجناس پنهان شده‌اند. برخی از اتاق‌ها هم با پله به اتاق‌های بالاتر متصل شدند. شاید اگر علی‌حاتمی همت نمی‌کرد و به یاد گراند هتل باقرواف گراند هتل شهرک سینمایی غزالی را نمی‌ساخت اولین هتل تهران در زیر سنگینی فراموشی ما خاطره می‌شد.
پژوهشگر:فرزانه ابراهیم زاده