چاپ

نسیم گیلان - صومعه سرا- تعزیه ضیابر که شهرتی ملی و قدمتی 300 ساله دارد امروز همزمان با روز عاشورا در این دهستان از توابع شهرستان صومعه سرا برگزار شد.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها: همزمان با روز عاشورا همانند سال‌های گذشته از ساعات ابتدایی صبح امروز خیابان‌های دهستان ضیابر از توابع بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا مملو از جمعیت بود. هرساله هزاران نفر از مردم شهرهای مختلف استان گیلان و استان‌های دیگر کشور برای دیدن تعزیه ظهر عاشورای ضیابر خود را به این منطقه می رسانند.
دهستان ضیابر یکی از قدیمی‌ترین مناطق شهرستان صومعه سرا است که در ایام محرم به ویژه در روز عاشورا آداب و رسوم و سنت‌های ویژه خود را دارد. در این منطقه از صبح روز عاشورا در هیچ خانه‌ای بسته نیست و از روزها قبل از رسیدن روز عاشورا اهالی این منطقه خود را برای پذیرایی از سوگواران حسینی آماده می کنند.
پخت غذایی نذری و توزیع آن در میان عزاداران تنها یکی از آداب و رسومی است که مردم دهستان ضیابر هرساله همزمان با روز عاشورا آن را بجا می آورند. مراسم صبح عزا، اجرای تعزیه روز عاشورا توسط هیئت ذوالجناح و مراسم شام غریبان از دیگر سنت‌هایی است که در روز عاشورا در این منطقه اجرا شده و همیشه نیز این مراسم با استقبال زیاد مردم مناطق مختلف استان گیلان و شهرها و استان‌های دیگر همراه بوده است.

مراسم معنوی «صبح عزا»
مراسم معنوی «صبح عزا» یکی از مهم‌ترین مراسم مخصوص صبح عاشورا است که در سال‌های اخیر کمتر اجرا شده است اما هنوز هستند عده‌ای از قدیمی‌ها که همزمان با صبح روز عاشورا این مراسم را در برخی از نقاط استان گیلان به ویژه در روستاهای شهرستان صومعه سرا اجرا می‌کنند.
در این برنامه معنوی زنان و مردان بعد از اقامه نماز صبح دسته دسته در کوی و برزن حرکت کرده و خانه به خانه با سوز و گذار می خوانند «بگریید ای عزاداران، بُود صبح عزاداری» و صاحب خانه نیز که به دلیل پخت غذایی نذری روز عاشورا تا صبح بیدار بوده با شیر و خرما از مهمانان پذیرایی می‌کند.
اما همه این مراسم از پخت غذای نذری گرفته تا مراسم صبح عزا مقدمه‌ای برای اجرای تعزیه روز عاشورا است که قدمت بیش از 300 سال در منطقه ضیابر داشته و با شماره 461 در تاریخ ششم دی ماه 1390 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
تعزیه ای با بیش از 300 سال سابقه
مراسم تعزیه روز عاشورا دهستان ضیابر شهرستان صومعه سرا یکی از قدیمی‌ترین و ریشه‌دارترین آیین‌های مذهبی است که از شهرت ملی برخوردار بوده و هرساله هزاران نفر از سراسر ایران اسلامی در روز عاشورا برای دیدن آن خود را به این شهرستان و ضیابر می رسانند. این شبیه خوانی توسط «هیأت ذوالجناح» و برگرفته از کتب و نسخ قدیمی اجرا می شود.
از چند روز مانده به عاشورای حسینی در این دهستان جنب و جوش خاصی میان جوانان و پیران مشاهده می‌شود همه خود را برای روز عاشورا و اجرای تعزیه آماده می کنند. تعزیه‌ای که تمام وقایع عاشورا را برای بیننده به نمایش می گذارد به همین خاطر همه تلاش می کنند تا شاید نقش کوچکی در اجرای این نمایش آیینی داشته باشند.
ظهر عاشورا شده و قبل از حرکت کاروان اصلی سپاهی از سربازان «ابن زیاد» در کوچه‌ها و خیابان‌های ضیابر به تاخت می روند و از همه می خواهد که از سر راه «ابن زیاد» کنار روند در ادامه، حرکت کاروان امام حسین(ع) از مدینه به مکه و کربلا و حرکت اسرا از کربلا به شام توسط «هیأت ذوالجناح» به نمایش گذاشته می شود و کجاوه‌ها و خیمه‌ها یک به یک در مقابل دیدگان سوگواران حاضر که از همان ابتدای اجرای تعزیه نم اشک چشمانشان را خیس کرده به حرکت در می آیند.
حرکت خیمه‌های امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل عباس (ع)، حضرت زینب کبری(س)، حضرت علی اکبر(ع)، قاسم بن الحسن(ع)، حضرت عون بن جعفر(ع) (فرزند حضرت زینب) و حضرت علی اصغر(ع) یکی دیگر از بخش‌های این تعزیه است که از حسینیه ضیابر با رنگ‌های متفاوت و تزئینات متنوع و زیبا به حرکت در می‌آید. در ادامه تابوتی حامل سر غرق به خون قنداقه شش ماهه امام حسین(ع) به نمایش گذاشته و در این میان سپاهیان قرمزپوش با صورت‌ها و شمشیرهای خونین به اسرا حمله می کنند همزمان با اجرای این صحنه صدای ناله و شیون زنان و مردان از هر گوشه‌ای به گوش می رسد.
حرکت 14 بیرق به نشانه 14 معصوم، سرهای بریده شهدای کربلا که به گفته اعضای «هیأت ذوالجناح» قدمت بسیاری از آنها به بیش از صد ساله می رسد در این تعزیه به نمایش گذاشته می شود. در میان کاروان کودکی بر تابوت امام حسین (ع) در طول مسیر اذان می گوید و این یادآور اهمیت نماز از نظر آن حضرت است که حتی در ظهر عاشورا، در حال جنگ و در سخت ترین شرایط نیز این فریضه الهی را به جا آورد.
صحنه جنگ عاشورا نیز در میدان ضیابر و نزدیک مسجد برای سوگواران و حاضران به نمایش گذاشته می شود. صحنه‌ای که در آن یاران و اصحاب امام حسین(ع) تک به تک از اسب پیاده و در جنگ حق و باطل شرکت کرده و یک به یک نیز به شهادت می رسند. آتش زدن خیمه‌ها نیز صحنه‌های پایانی شبیه خوانی تعزیه ظهر عاشورا توسط هیأت ذوالجناح است. ادامه این مراسم که مربوط به گزارش شمر از چگونگی کشته شدن شهدای کربلا برای ابن زیاد است در حیاط خانه رضوی (منزل مرحوم آیت ا... ضیابری) به تصویر کشیده می شود.

شام غریبان برای شهیدان کربلا
«ای شیعیان امشب شام غریبان است، نعش حسین امشب اندر بیابان است» نوحه‌ای که آغاز کننده مراسم شام غریبان در دهستان ضیابر است و عده‌ای با در دست داشتن کاه و کلش و بر سر زدن آن این نوحه را زمزمه می کنند. سوگواری و عزاداری مردم دهستان ضیابر برای سرور و سالار شهیدان با پایان روز عاشورا پایان نمی یابد بلکه مردم این منطقه سه شب تعزیه برگزار می کنند که در هر شب بخش دیگری از واقعه عاشورا به نمایش گذاشته می شود.
این تعزیه در خانه رضوی (منزل مرحوم آیت ا... ضیابری) اجرا می شود هر شی شاهد حضور سیل زیادی از عزاداران حسینی است. جمع آوری پیکر شهدا و دفن آن از سوی امام سجاد (ع) و قوم بنی اسد نیز یکی دیگر از بخش های این تعزیه است که برای حاضران اجرا می شود. در شب پایانی تعزیه نیز مربوط به حضور حضرت رقیه (س) و حضرت زینب (س) در مجلس یزید است.