چاپ

نسیم گیلان - تمرکز بر سیاست‌های مالی انبساطی راه نجات اقتصاد
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6221641
١٣٨
٢
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مجید شاکری/ برای برون‌رفت از شرایط فعلی می‌توان سناریوهای مقابله‌ای انتخاب کرد و طرف تقاضا را جوری تحریک کرد که شاهد افت فعالیت اقتصادی و سقوط آزاد در درآمدهای مالیاتی دولت نباشیم. در سالی که گذشت (یعنی سال 98) به اندازه کل درآمد نفتی عملا اوراق منتشر کردیم. این مسئله خیلی تفاوتی جدی در وضعیت اقتصاد ایجاد نمی‌کند و شرایط اقتصادی بسته به سناریوی مقابله‌ای که انتخاب می‌کنیم، تغییر خواهد کرد. اگر سناریوی مقابله‌ای این باشد که قرنطینه کنیم و بسته حمایتی برای اقتصاد در نظر نگیریم، قطعا دچار مشکل می‌شویم، اما اگر سناریوی مقابله این باشد که روشی انتخاب کنیم که هم‌زمان حداکثر فاصله‌گذاری وجود داشته باشد و اقتصاد بچرخد، دچار مشکل نمی‌شویم.
خیلی ساده درباره اثر کاهش قیمت نفت و کرونا بر اقتصاد ایران نمی‌توان اظهارنظر کرد. معتقدم برای تحریک تقاضای کل دو دسته سیاست در ایران و دیگر کشورهای جهان قابل اعمال است. اتخاذ سیاست‌های پولی انبساطی به معنای آنچه از طرف بانک مرکزی اعمال می‌شود و سیاست مالی انبساطی در چنین شرایطی قابل اجراست. واقعیت این است که ما برای هردوی این سیاست‌ها ظرفیت خوبی داریم. با توجه به نوع رفتاری که دولت با پایه پولی در سال 98 داشته است، مازاد ذخایر قابل توجه در بازار بین‌بانکی وجود دارد که خود را به‌صورت نرخ پایین ذخایر در بازار بین‌بانکی نشان می‌دهد. این مسئله تا حدی دست بانک مرکزی را برای اجرای سیاست‌های پولی انبساطی باز کرده است تا نرخ 75 هزار میلیارد تومان را به‌صورت نرخ ترجیحی قرار دهد. (بدون اینکه اکنون بخواهم توضیح بدهم که دادن نرخ ترجیحی روی تسهیلات درست است یا خیر).
سال گذشته با وجود اینکه دولت 168 هزار میلیارد تومان اوراق به روش‌های گوناگون منتشر کرده است، چون اندازه اسمی اقتصاد تحت تأثیر موضوع افزایش نرخ ارز بزرگ شده است، در کل اقتصاد، نسبت بدهی دولت به کل تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است. به همین دلیل دولت این شانس را دارد که سراغ سیاست مالی انبساطی برود. پیشنهاد من برای کشور ایران این است که روی سیاست‌های مالی انبساطی به جای سیاست‌های پولی انبساطی متمرکز شود، زیرا سیاست‌های مالی انبساطی هم‌زمان نرخ ارز را تقویت می‌کنند و تولید کل را افزایش می‌دهند، همچنین تقاضا را تحریک می‌کنند.
با وجود تحریم فلزات و... ازسوی آمریکا ظرفیت بیشتری برای فروش اوراق و اجرای سیاست‌های مالی انبساطی خواهیم داشت، زیرا در زمان سررسید اوراق دولت می‌تواند به همان اندازه اوراق جدید منتشر کند و ازآنجاکه در ایران بازار اوراق نسبت به اقتصاد کشور کوچک است، این بازار جای بزرگ‌شدن دارد.
درباره تدوین بودجه اضطراری باید بگویم که در‌حال‌حاضر نیازمند تغییر رویکرد اقتصادی در کشور هستیم. باید رویکردهای واقع‌بینانه متناسب با شرایط کشور اتخاذ شود. مثلا در روند تدوین بودجه، کرونا به‌عنوان یک فرصت مهم که شش‌ماهه اول امسال اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مورد توجه قرار گیرد. کرونا همان‌قدر که بخش‌هایی از اقتصاد مثل خدمات، رستوران‌داری و... را تعطیل می‌کند، به یک قسمت دیگر اقتصاد ایران فشار تقاضای غیرعادی بار می‌کند. برای مثال بخش بهداشت و درمان، سرگرمی خانگی و صنایع غذایی و آشامیدنی دچار تقاضای سربار می‌شوند. اینکه به چه شکلی برای هر یک از این بخش‌ها برنامه‌ریزی جداگانه‌ای داشته باشیم رویکرد ما را تعیین می‌کند. این رویکردها در قالب بودجه نیست و باید به بخش‌ها به‌صورت جزئی توجه شود. در چنین شرایطی باید هر رده از یک صنعت به‌صورت جداگانه بررسی شود تا کرونا را به یک فرصت تبدیل کند. وگرنه اینکه مبلغی را به بخش تولید بدون برنامه اختصاص دهیم به مفهوم آن است که پولی را به امید تحریک تقاضای کل می‌پاشیم ولی این سیاست هم تأثیری نخواهد داشت.