چاپ

نسیم گیلان - خراسان /جلوه جلال در نثر نوین فارسی
نوائیان - نثر فارسی، به‌ویژه در بخش روایی و داستانی، تقریباً از قرن چهارم هجری و با قلم استوار ابوالفضل بیهقی، قوام یافت. با این حال، طی قرن‌های متمادی، این شعر و نظم بود که دل فارسی‌زبانان را می‌ربود و ورد زبانشان می‌شد. آن‌ها دوست داشتند شیرینی داستان‌ها و افسانه‌ها را با روایت منظوم بشنوند و از قند پارسی، حظ وافی ببرند. در واقع نثر فارسی، در جایگاه ادبی خود، هیچ‌گاه هم‌تراز نظم نبود و اسلوب آن، برخلاف شعر که جلوه‌های گوناگون هنر ادیبان ایرانی را بروز می‌داد، به‌ندرت شاهد ولادت سبکی تازه و منحصربه‌فرد می‌شد. اما در یک قرن اخیر و به‌ویژه بعد از قدر یافتن نثر شیرین فارسی و بهره‌گیری از روش‌های نگارشی در متون فرنگی که در قامت ترجمه‌های ارزشمند و ادیبانه، بروز و ظهور می‌یافت، ذهن خلّاق ایرانی در این مسیر نیز، دست به ابداعاتی زد و سبک‌هایی نو پدید آورد که سبک نوشتاری جلال، یکی از جذاب‌ترین و پرمخاطب‌ترین آن‌ها بود. روایت‌هایی که او در نوشته‌ها، مقالات و داستان‌هایش ارائه می‌کند، روایتی است با زبان عامیانه که در جای‌گذاری ساختاری جملات، در بسیاری از موارد، پیرو سبک سنتی نیست. او در دورانی دست به خلق چنین سبکی زد که تغییرات فرهنگی و اجتماعی گوناگون در جامعه ایران، نوعی التقاط و پریشان‌حالی را در میان جوانان دوستدار ادبیات به وجود آورده‌بود. نثر فارسی، با وجود نویسندگان شاخصی همچون محمدعلی جمالزاده، طی نیم‌قرن پیش از آن، مسیری یکنواخت را طی کرده و از این درخت تناور، عصاره‌ای با طعم جدید نتراویده بود. نوشته‌های جلال در آن زمان، جلوه‌ای تازه برای کسانی محسوب می‌شد که می‌خواستند روایت‌های ایرانی را با سبکی متفاوت مطالعه کنند. یکی از ویژگی‌های بسیار مهم این سبک که باعث نفوذ متن‌های ادبیات فارسی در طبقات مختلف جامعه ایرانی شد، روانی و قابلیت بالای آن‌ها در برقراری ارتباط با مخاطب بود؛ او نیاز نداشت برای فهم آن‌چه می‌خواند، ژستی متفاوت در بیان بگیرد و برای شناخت مقصود نویسنده، به درک لحن خاص یا کنایه‌های نگارشی و ادبی محتاج نبود. هرچند که در آن زمان و البته در زمان ما، این شیوه نگارشی منتقدانی دارد، اما جذابیت و کشش آن، برای نسل‌های متوالی باقی خواهد ماند.