نسیم گیلان
رشت و انزلي خيلي نزديک يا خيلي دور
چهارشنبه 8 دي 1395 - 12:23:16 PM
ايرنا
گيلان انلاين- مردمان اين دو شهر با پيوندهاي خويشاوندي، در گذشته براي يکديگر ارزش و احترام فراواني قائل بودند و همبستگي و همکاري نزديکي داشتند اما از چند دهه پيش، زمزمه هاي اختلاف و کينه ورزي بين ساکنان اين دو شهر فرهنگ خيز از ورزشگاه ها و ميادين فوتبال به متن جامعه کشيده شده است.
اين دو شهر با موقعيت خاص جغرافيايي و قرار گرفتن در کرانه خزر و مراودات تجاري و فرهنگي با کشورهاي اروپايي نخستين مراکز آموزشي، درماني، شهرداري، تئاتر، سينما و نشريات را در کشور بنا نهادند.
رشت بزرگترين سکونتگاه سواحل جنوبي خزر با سابقه اي ديرينه در فرهنگ و هنر و بازرگاني و با نقش گذاري در بزنگاه‌هاي تاريخ ايران مانند انقلاب مشروطه و جنبش جنگل مفتخر به داشتن بزرگاني همچون ميرزا کوچک ، پرفسور سميعي ، پرفسور رضا ، اکبر رادي ، به آذين و آيدين آغداشلو است؛ شهري که نخستين کتابخانه ملي و سالن تئاتر در آن بنا نهاده شده است.
بندرانزلي نيز همچون صدفي در کرانه خزر گهرهاي بسيار ارزشمندي همچون جليل ضياء پور بنيانگذار نقاشي نوين در ايران ، احمد عاشورپور از موسيقيدانان برجسته کشور و پدر معنوي موسيقي فولکلور گيلکي ، ابراهيم مرادي نخستين کارگردان سينماي ايران ، دکتر محمدحسين جزيره‌اي چهره علمي و ماندگار در علوم و مهندسي کشاورزي ايران، دکتر علي درويش‌زاده چهره ماندگار عرصه علم زمين‌شناسي و عضو پيوسته فرهنگستان علوم را در خود پرورانده است.
شهري که بزرگترين و قديمي ترين بندر ايراني شمال خزر را دارا و از قديم به دروازه اروپا شهره بوده است؛ نخستين استوديوي فيلمسازي ، سالن سينما و شهرداري از جمله دستاوردهاي مردم دريادل اين خطه است.
هيچکس به درستي نمي داند ريشه اين اختلافات کجاست، آيا از کرکري هاي فوتبال و برد و باخت آن شروع شد يا نه منشأ ديگري داشت، اما هرچه بود و هست؛ موجب دشمني بي مورد ، توهين و گاه درگيري هاي تلخ در ورزشگاه ها يا تفرجگاه ها بويژه بين جوانان شده که اسف بار و قابل بررسي و پيشگيري است و به نظر مي رسد اگر کار فرهنگي مناسب در اين زمينه صورت نگيرد، تنش ها مي تواند همچنان ادامه يابد.
بسياري از مردم اين دو شهر با يکديگر پيوند خويشاوندي دارند و براي کار، تحصيل و تفريح به شهرهاي همديگر رفت و آمد مي کنند اما کينه ورزي ، توهين و خرده گيري نسبت به هم در دهه هاي اخير از ورزشگاه ها به سطح جامعه نفود کرده است.
البته اين درگيري ها و اختلاف ها تنها مختص اين دو شهر شمال کشور نيست، در اغلب استان هاي کشور از جنوب تا شرق و غرب اين معضل بين مردم دو شهر همجوار ديده مي شود. حتي آنها که در خارج از ايران زندگي کرده اند، از وجود مسئله مشابه در برخي کشورها نيز سخن به ميان مي آورند.

** شايد، رنگ باختن توليد
کيهان خانجاني نويسنده و پژوهشگر فرهنگي - اجتماعي بر اين باور است که ريشه اين مسئله به حاشيه رانده شدن بندرانزلي از روابط بين الملل پس از ايمن شدن درياي جنوب و فقدان مراوده پهلوي دوم با شوروي آن زمان باز مي گردد که موجب از دست رفتن نقش ژئوپلتيک انزلي و کاهش توليد در اين شهر و تبديل آن به محلي فقط براي تفريح مردم شهرهاي ديگر شد و اين، مردم انزلي را نسبت به مرکزنشينان جري کرد.
او گفت: حذف توليد از هر شهر سبب ايجاد حاشيه سازي قومي در آن شهر مي شود، اگرنه به لحاظ تاريخي هيچ سندي دال بر کوچکترين خصومت بين رشت و انزلي نيست و هميشه مراورده بين مردم اين دو شهر وجود داشته است .
وي تصريح کرد: رقابت بين حاشيه و مرکز در تمام دنيا بوده است؛ مثلا رقابت بين تمام کشورها با مرکز دنياي آن زمان (بريتانيا) که اکنون تبديل شده است به رقابت با ايالات متحده آمريکا يا رقابت تمام شهرها با پايتخت، يا رقابت شهرستان ها با مرکز استان.
اين نويسنده و پژوهشگر ياداور شد: در گذشته گيلان شامل دو بخش بيه پس در غرب و بيه پيش در شرق مي شد و بين اين دو بخش اختلافاتي بود و رشت در ميانه قرار داشت؛ صفويه براي طمع در ابريشم توليدي گيلان و تمام کردن اين غائله، در سال 1304هجري قمري رشت را به عنوان مرکز گيلان اعلام کرد .
خانجاني افزود: اهالي انزلي اگر اعتراضي داشته اند نسبت به جايگاه از دست رفته شان در تاريخ ايران و عدم بهره مندي شان از ثروت ها و فرصت هاي اين شهر است، نه نسبت به رشت و حق هم دارند چرا که جايگاهشان را مثلا در داستان «فارسي شکر است» جمالزاده نوشته شده در سال 1299 خورشيدي مي توان ديد يا در هنرمندان بزرگي که تحويل ايران داده اند.
بديهي است که با توجه به اهميت و لزوم پيشگيري و کاهش تنش هاي اجتماعي و حفظ يکپارچگي بايد اين مسئله از جنبه هاي مختلف روانشناختي ، اجتماعي و ... مورد بررسي و چاره انديشي قرار گيرد.

**مولفه ها گوناگونند
امين حق ره روانشناس و کنشگر فرهنگي و اجتماعي شهر انزلي در مورد علل بروز اختلافات بين مردم دو شهر اظهار کرد: مولفه هاي مختلفي به اين مسئله دامن مي زند و اينکه برخي مي گويند ريشه اش در فوتبال است، چنين نيست .
وي با اشاره به اينکه اين مسئله تقابل و رقابت و مبارزه جويي مردم دو شهر از يک کشور يا استان و منطقه حتي در کشورهاي ديگر دنيا نيز مثل بارسلون و مادريد ديده مي شود؛ مسائل فرهنگي، سياسي و اقتصادي را در اين زمينه اثر گذار خواند .
اين کارشناس مسائل اجتماعي، موضوعاتي مانند اختصاص بودجه و امکانات و توجه بيشتر به ايجاد زيرساخت ها در مرکز استان در مقايسه با شهر انزلي با وجود استعدادها و امکانات بالقوه را از جمله علل اين اختلافات مي داند.
به اعتقاد حق ره ، اختلافات مردم اين دو شهر را آزار مي دهد و تلاش براي رفع اين تنش ها و تشکيل انجمن دوستي بين رشت و انزلي قطعا نياز است .

** نقش موثر هنرمندان در کاهش اختلافات
برخي نيز بروز اين اختلافات در بين مردم را با تلاش استعمارگران براي ايجاد تفرقه و گرفتن ماهي از آب گل آلود مرتبط مي دانند.
فرهاد رحمان زاده رييس اداره فرهنگ و ارشاد انزلي و از هنرمندان عرصه تئاتر گيلان بر اين باور است که اختلافات اين چنيني بين دو شهر يک استان از سياست ` تفرقه بيانداز و حکومت کن ` زمان ستم شاهي و استعمار براي مشغول کردن مردم به منظور کسب منافع نشأت مي گيرد .
وي در اين باره گفت: بخشي از اين مساله کرکري خواندن هاي فوتبالي است منتهي يک سري چيزهايي بعدها به آن اضافه شد .
رحمان زاده با ياداوري اينکه چنين اختلافاتي در قديمي هاي دو شهر وجود نداشت، افزود: اوج اختلافات به رقابت هاي دو تيم ملوان و سپيدرود در دهه 60 باز مي گردد.
به گفته وي اختلافات از حالت رقابتي خارج شده و بيشتر به صورت تخليه روحي افراد در آمده و درگيري هاي بسياري پيش مي آيد که به نظر مي رسد طبيعي نيست .
رحمان زاده با بيان اين که چنين اختلافاتي در جامعه هنري رشت و انزلي ديده نمي شود، خاطرنشان کرد : هنرمندان مي توانند در کاهش تنش ها و بهبود ارتباط بين مردم بسيار تاثيرگذار باشند و خود بازيکنان فوتبال نيز بايد مراقب باشند با رفتارشان به اين قضايا دامن نزنند .
به اعتقاد وي کار فرهنگي روي بازيکنان از جمله اقداماتي است که بايد به طور جدي انجام شود.

**بررسي جامعه شناختي، تلاشي براي بهبود ارتباطات
جامعه شناسان انسجام اجتماعي را يک سرمايه همگاني و موجب توسعه و پيشرفت کشور مي دانند.
انسجام اجتماعي بر افزايش تعامل و ارتباط متقابل اجتماعي و ميزان اعتماد افراد جامعه نسبت به يکديگر دلالت دارد. مي توان انسجام اجتماعي را به احساس يکپارچگي افراد جامعه، روابط دوستانه و محبت آميز، ميزان روابط اجتماعي و تعامل هاي گروهي بر اساس ارزش هاي مشترک و منسجم تعريف کرد.
رويا بابايي کارشناس ارشد جامعه شناسي بر اين باور است که اين اختلافات ريشه عميقي بين ساکنان رشت و انزلي ندارد بلکه هرچه که هست، نتيجه رقابت هاي اقتصادي و اجتماعي دهه هاي اخير اين دو شهر است .
وي تصريح کرد : اين دو شهر همجوار با بافت قومي و فرهنگي مشابه و نزديک به هم و بر اثر رفت و آمدهاي مداوم روزانه و داد و ستد هاي فراوان ، دوستي و قرابت هاي زيادي با يکديگر دارند که اختلافات جزئي را تحت الشعاع قرار مي دهد .
بابايي خاطرنشان کرد: اکثر شهرهاي همسايه در همه استان ها تحت تاثير رقابت هاي مختلفي که با يکديگر دارند ، گاهي اوقات افتخارات و دستاوردهاي شهر خود را به رخ يکديگر مي کشند و اين کرکري هاي تعصب آميز، ناخواسته تبديل به اختلاف و تفرقه مي شود .
وي متذکر شد: اين اختلافات هر چه باشد اختلاف به ذات و به اين شدتي که از آن در محاورات عمومي ياد مي شود ، نيست بلکه بيشتر اختلافات هيجاني را شامل مي شود که در برخي زمينه ها به صورت جدي رخ مي دهد .
اين جامعه شناس تصريح کرد: به نظر مي رسد اختلاف اساسي بين شهر رشت و انزلي به پيدايش و شکل گيري تيم هاي ريشه دار ملوان و سپيدرود بر مي گردد و پيروزي هاي اين دو تيم در رقابت با يکديگر گاه به صورت دعوا و کينه توزي طرفداران آنها خود را نشان مي دهد و اين درگيري ها به رسانه هاي عمومي کشيده مي شود که اين موضوع در جايگاه خود جاي بحث فراوان دارد .
حال مسئله اين است که سازمان ها و نهادهاي فرهنگساز بويژه رسانه ها در اين سال ها چه اقدام جدي و تاثيرگذاري براي رفع اين معضل انجام داده اند.

**هنر برتر از گوهر
گرچه صدا و سيماي مرکز گيلان گاه بين برنامه ها اشاراتي براي کاهش اين تنش ها داشته اما يکي از کارهاي تاثيرگذار انجام شده، اقدام هنرمندي به نام عماد قويدل در زمينه ساخت و اجراي آهنگي با نام رشت و انزلي است؛ آهنگ دو زبانه فارسي گيلکي که با طرح مناسب و هنرمندانه مسئله ، توانست بويژه بين عموم مردم و جوانان جا باز کند؛ تاکيدي بر اين مسئله که هنر بهترين ابزار و راهکار براي فرهنگسازي در زمينه هاي مختلف است.
ترانه اي که قويدل در آن چنين مي گويد: رشت و انزلي شما دو تا نگينين/رو تاج ايران از هم جدا نميشين/کنار هم باشيد همچون دو يار پيشين/تا که بشنوم آوازتون دوباره پيچيد.
رضا نظري هنرمند محبوب عرصه نمايش هاي کمدي گيلان نيز مي گويد که اجراي تئاتري با مضمون پوچي اختلافات رشت و انزلي را در سر دارد.
از نظر آنتوني گيدنز يکي از معروف ترين نظريه پردازان اجتماعي معاصر، انسجام اجتماعي را نمي توان با اقدام از بالا به پايين دولت يا با توسل به سنت تضمين کرد؛ ما ناچاريم زندگي را به شيوه‌اي فعال تر از آنچه در نسل هاي پيشين درست بود، بسازيم و بايد براي پيامدهاي آنچه انجام مي‌دهيم و عادت هاي شيوه زندگي که برگزيده ايم، فعالانه تر مسئوليت بپذيريم و بايد اين راه تعادل جديدي بين مسئوليت هاي فردي و اجتماعي بيابيم .
اهالي علم ، فرهنگ ، هنر و ادب انزلي و رشت ارتباطات صميمانه و دوستانه بسياري با هم دارند. در دنيايي که امروز از آن بعنوان دهکده جهاني ياد مي شود و در عصر خواهرخواندگي شهرهايي از دو قاره، اين اختلافات پوچ و بي معناست؛ بي شک فرهنگسازان مي توانند با استفاده از ابزار هنر در کاهش تنش ها و افزايش انسجام اجتماعي موثر واقع شوند.
انزلي و رشت دو نگيني هستند که بر تارک شمال ايران مي درخشند؛ يقينا همبستگي و دوستي بين مردم اين دو شهر مي تواند در بخش هاي مختلف اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي ، حوادث طبيعي و ... به نفع مردم هر دو شهر و موجب توسعه پايدار در گيلان باشد.

http://www.gilan-online.ir/fa/News/4210/رشت-و-انزلي-خيلي-نزديک-يا-خيلي-دور
بستن   چاپ