بزرگنمايي:

نسیم گیلان - بانوی پژوهشگر لبنانی گفت: برخی قاچاقچیان انسان، زنان و دختران کم سن و سال آواره‌ و جنگ‌زده‌ای را که قصد پناهندگی به دیگر کشورها دارند، به عقد موقت خود در می‌آورند که این مسائل مستلزم تصویب قوانینی برای برخورد با آن است.

بانوی پژوهشگر لبنانی گفت: برخی قاچاقچیان انسان، زنان و دختران کم سن و سال آواره‌ و جنگ‌زده‌ای را که قصد پناهندگی به دیگر کشورها دارند، به عقد موقت خود در می‌آورند که این مسائل مستلزم تصویب قوانینی برای برخورد با آن است. سومین نشست بین‌المللی «زنان، صلح و امنیت پایدار» با حضور معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری و 25 میهمان از چهار کشور لبنان، سوریه، عراق و افغانستان به همت معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و جهاد دانشگاهی الزهرا(س) دوشنبه، 27 بهمن برگزار شد.
«سیما سمر» وزیر سابق حقوق بشر و روابط بین‌الملل افغانستان طی سخنانی در پنل صبح این همایش، بر ضرورت ایجاد صلح پایدار در افغانستان تاکید کرد و گفت: زنان افغانستان صلحی را می‌خواهند که در آن همه مردم اعم از زن و مرد در ساختن کشور و آینده آن مشارکت برابر داشته باشند و تبعیضی نسبت به زنان وجود نداشته باشد.
سمر تأکید کرد: متوقف شدن جنگ، به معنای صلح نیست. صلحی که در آن آزادی‌ها محدود شود و مردم نتوانند از آزادی بیان برخوردار باشند، مفهومی ندارد. ما صلح در گورستان را نمی‌خواهیم. صلحی را می‌خواهیم که در آن انسان از کرامت و آزادی برخوردار باشد آن وقت است که ما می‌توانیم از صلح پایدار بگوییم.
وی بر لزوم مشارکت برابر زنان در مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه تاکید کرد و گفت: باید اعتراف کنیم که زن و مرد هر دو از گل ساخته شده‌اند و از همین رو برابری بین زن و مرد را تقویت کنیم.
سمر افزود: در عین حال، بر اساس اصول صلح و ارزش‌های حقوق بشری نیز انکار گروهی که با دولت افغانستان در جنگ است و بخشی از جامعه افغانستان محسوب می‌شوند(طالبان) نیز ممکن نیست؛ اما در عین حال باید نیروها و نهادهای دولتی نیز تقویت شوند.
این مقام سابق افغانستان همچنین همکاری کشورهای منطقه و در رأس آن ایران را در ایجاد صلح پایدار تأثیرگذار خواند و گفت: وقتی ما کشورهای همسایه می‌توانیم گرهی از کار را با دستان خود باز کنیم، نیازی به دخالت بیگانگان نداریم.
سمر در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به وضعیت نامناسب زندگی بخش زیادی از زنان افغانستانی گفت: در افغانستان هنوز خیلی از زنان در خانه‌های گلی و متروکه زندگی می‌کنند. در اردوگاه‌های آوارگان پنج، شش خانواده در یک کانکس با هم به سر می‌برند. در این صورت یک زن باردار یا یک دختر نوجوانی که به سن بلوغ رسیده است در شرایط دشواری قرار می‌گیرد که او را از لحاظ روانی رنج می‌دهد و این علاوه بر محروم ماندن خیلی از دختران و کودکان از تعلیم و تربیت و دیگر نیازمندی‌هاست.
وی افزود: اصولاً روحیه زنان چون خداوند فطرت آنها را لطیف‌تر قرار داده است، با خشونت سازگاری ندارد و از همین رو ایجاد صلح اساسی و پایدار بر روحیه زنان و تأثیر آنان در ساختن خانواده و جامعه سالم تأثیر بسزایی دارد.
سمر دفاع از ارزش‌های حقوق بشری و آزادی انسانی را در راستای احقاق حقوق زنان ضروری خواند و گفت: زنان باید برای بهبود وضعیت حقوق بشر و دستیابی به عدالت، دادخواهی کنند. اگر در جریان جنگ جهانی دوم برخورد عادلانه‌ای با خشونت جنسی علیه زنان شده بود، دیگر در زمان تجاوز داعش به عراق شاهد خشونت جنسی علیه زنان ایزدی در عراق و دیگر جرایم جنگی و ضد بشری از این دست نبودیم.
این کارشناس مسائل حقوقی، دادخواهی برای عدالت را در راستای حفظ کرامت انسانی زنان دانست و گفت: ما زمانی می‌توانیم نقش جدی در جامعه داشته باشیم که از حقوق خود آگاهی داشته باشیم و پای حقوق خود بایستیم. باید اعتماد به نفس پیدا کنیم و برای گرفتن حق خود مبارزه کنیم. این مسئله، اساسی و بنیادی است.
وی همچنین بر تثبیت ضروریت موجودیت مادر در جامعه تأکید کرد و گفت: موجودیت ما زنان حق ماست. ما باید خود را به عنوان یک عضو فعال جامعه تثبیت کنیم و نشان دهیم که از توانمندی کافی برخورداریم.
سمر با بیان اینکه در یک باغچه هم گیاهی که قوی‌تر باشد نور و آب بیش‌تری می‌گیرد و دیگر گیاهان در برابر او تحقیر می‌شوند، گفت: در حیات انسانی نیز زنان باید ظرفیت‌های خود را بالا ببرند تا نقش مثبت و سازنده خود را در جامعه ثابت کنند.
وی بر لزوم مبارزه با برخی عرف‌های ناپسند در جوامع عموماً سنتی تاکید کرد و گفت: در جوامع ما معمولاً اگر یک دختر بچه مورد تجاوز قرار گیرد، او را وادار می‌کنند که با آن مرد متجاوز ازدواج کند. این یک عیب است باید جابیفتد که اتفاقی که برای دخترشان رخ داده است، ننگ نیست. باید از حق او دفاع شود.
او در پایان یکی دیگر از موارد نقض حقوق زنان در جوامع را صدا زدن زنان با نام فرزندانشان یا همسرانشان خواند و گفت: وقتی ما بخشی از جامعه هستیم که بدون ما نسل بشریت ادامه پیدا نمی‌کند چرا نباید موجودیت خودمان با نام خودمان تثبیت کنیم، باید ثابت کنیم که ما صلاحیت تصمیم‌گیری داریم و امضای ما در مناصب مختلف فرقی با امضای یک مرد ندارد.
نقش زنان حزب‌الله در تحکیم اصول ثابت انسانی و اجتماعی
«باسمه عبدالحسن حاج»، مسئول هیئت زنان حزب‌الله، دیگر سخنران پنل صبح این همایش نیز در سخنانی گفت: از زمان پیروزی انقلاب اسلامی امید در دل‌ها زنده شد؛ زیرا انقلاب اسلامی یک تجربه منحصر به فرد برای رسیدن به آرمان‌های اسلامی بود.
وی افزود: زمانی که حزب‌الله رسالت سیاسی خود را اعلام کرد، جمله مشهور آن که توسط شیخ راغب حرب عنوان شد، این بود که «الموقف سلاح و المصافحه الاعتراف» (موضع سلاح و دست دادن با دشمن به معنای به رسمیت شناختن آن است) و این قضیه، عنوان مرحله مهم از قیام مردمی علیه رژیم اشغالگر صهیونیستی قرار گرفت.
در سال 1982 روزی یکی از اشغالگران دست خود را به قصد مصافحه با شیخ دراز کرد، ولی وی با او دست نداد. او پرسید: مگر دست ما نجس است؟ شیخ گفت: شما اشغالگرید، از این جا بروید، ما را با شما کاری نیست؛ و این جمله مشهورش را بر زبان آورد که: «موضع ما سلاح است و مصافحه‌مان به منزله اعتراف».
وی افزود: شهادت شیخ راغب حرب هم مسبب خروج صهیونیست‌ها از جنوب لبنان و شروع علنی مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی بود و همان زمان هیئت پشتیبانی از مقاومت کار خود را در دو شاخه برادران و خواهران آغاز کرد.
عبدالحسن حاج با بیان اینکه پنجاه درصد از هیئت پشتیبانی از مقاومت حزب‌الله را زنان تشکیل می‌دهند، گفت که 95 درصد از اعضای این هیئت داوطلبانه مشارکت دارند که از زنان مناطق مختلف لبنان و نه تنها جنوب لبنان هستند.
او با تاکید بر اینکه فعالیت‌های حزب‌الله صرفاً محدود به مقاومت مسلحانه نیست، گفت: هیئت زنان حزب‌الله در زمینه‌های فکری و فرهنگی در مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی بسیار موفق عمل کرده و در تحکیم اصول ثابت انسانی و اجتماعی در جامعه لبنان و فراتر از آن تاثیرگذار بوده است.
مسئول هیئت زنان حزب‌الله همچنین از برپایی آئین‌های مختلف دینی و ملی توسط این هیئت خبر داد و گفت: حزب‌الله لبنان چندین بار یکی از آیین‌های بزرگداشت روز جهانی قدس را با برپایی تظاهرات بزرگی در منطقه‌ای موسوم به «بوابه فاطمه» در فاصله چند متری از مرز لبنان با فلسطین اشغالی(جنوب لبنان) برگزار کرده است.
عبدالحسن حاج گفت: هیئت زنان حزب‌الله علاوه بر ارتباط گسترده با احزاب، جمعیت‌ها و اتحادیه‌های مختلف لبنانی و غیر لبنانی با گروه‌های فلسطینی در داخل لبنان نیز ارتباط محکم دارد تا با یکپارچگی دیدگاه‌ها، جهاد و مبارزه با دشمن مشترک صهیونیستی تقویت شود.
وی با اشاره به تاکید دبیرکل حزب‌الله بر لزوم ترسیخ افکار مقاومت در خانواده‌های لبنانی گفت: هیئت زنان حزب‌الله در این قضیه نیز با تدارک برنامه‌های مختلف اجتماعی نقش تاثیرگذاری در آموزش اصول مقاومت و حفظ شرافت انسانی در جامعه لبنانی داشته است.
دفاع از حقوق زن و کودک در اسلام و سیره نبوی
«بتول موسوی» محقق و فعال اجتماعی از لبنان نیز طی نطقی بر لزوم حمایت از زنان آواره تأکید داشت.
موسوی اظهار کرد: اصولاً تأثیر جنگ‌ها بر زنان با تاثیر آن بر مردان متفاوت است؛ غالبا مرد سلاح به دست می‌گیرد و به میدان جنگ می‌رود و خانه و سرپرستی خانواده را رها می‌کند؛ اما نقش زن متفاوت است. زنان قادرند در عین حال مسئولیت‌های مختلف را حتی در سخت‌ترین شرایط برعهده بگیرند و رنج‌های متعددی را تحمل کنند.
این پژوهشگر لبنانی تصریح کرد: وجود زن در مناطق درگیری، غالبا عامل تحریک افکار عمومی و عامل تحریک دشمن به بروز جرایم جنگی است؛ از همین رو می‌بینیم که رسانه‌ها وقتی می‌خواهند صحنه‌های بی‌رحمانه جنگ را به تصویر بکشند، تصاویر زنان شکنجه شده، کشته شده یا فریاد زدن و گریه کردن زنان و کودکان را نشان می‌دهند؛ زیرا وجود زنان در درگیری‌های مسلحانه غالبا وحشی‌گری و فجایع دشمن را فاش می‌کند؛ اما بیشترین رنج زنان از شرایط جنگی، آواره شدن و مجبور شدن آنها به پناهندگی در غیر از محل سکونتشان است.
وی افزود: از همین رو آوارگی از جمله پیامدهای جنگ است که در کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر به آن پرداخته شده و البته حق پناهندگی از حقوقی است که اسلام نیز بر آن تأکید کرده است.
موسوی با اشاره به اینکه اغلب آوارگان در سطح جهان از مسلمانان هستند و در قرآن نیز قواعد متعددی برای تعامل با آوارگان از سوی کشورهای میزبان آنها آمده است که باید به آن پایبند باشند، گفت: در قرآن هم آمده است که با خوشحالی به استقبال مهاجران بروید به آنها نیکی کنید و غنی یا فقیر باشند، فرقی نمی‌کند به آنها احسان کنید.
این پژوهشگر لبنانی تصریح کرد: حقوق زنان و کودکان مهاجر به یک کشور همان حقوق شهروندان آن کشور است از همین روست که می‌بینیم حضرت رسول(ص) نیز در مدینه تاکید کرد که حقوق مهاجرین و انصار با هم برابر است و باید از زنان و کودکان مهاجر حمایت شود، علاوه بر اینکه امروزه هم در قوانین میزبانی از آوارگان بر لزوم تأمین احتیاجات اساسی آوارگان و برخورداری آنها از تعلیم و تربیت تاکید شده است.
وی افزود: بنابراین چون در مهاجرت زنان و کودکان بیش‌تر در معرض خطرات و دشواری‌های مهاجرت قرار دارند باید حساسیت بیش‌تری نسبت به آنها نشان داده شود از همین رو باید حتی از سوی زنان کشور میزبان مورد حمایت قرار گیرند.
موسوی گفت: متأسفانه زنان و دختران در برخی کشورهای میزبان آوارگان در معرض خطر تجاوز جنسی قرار می‌گیرند و نهادهای سازمان ملل در این خصوص که بیشتر در کشورهای اروپایی هم اتفاق می‌افتد، ارزیابی‌هایی انجام دادند و تأکید کردند که باید به طور جدی به این مسئله رسیدگی شود به خصوص زنانی که به تنهایی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند و از همراهی خانواده محرومند و حتی زنانی هم که با خانواده می‌روند احیاناً مورد آزار و اذیت‌هایی قرار می‌گیرند.
فعال لبنانی افزود: این قضیه تا جایی پیش رفته است که برخی قاچاقچیان انسان زنان و دختران کم سن و سال آواره‌ای را که قصد پناهندگی به دیگر کشورها دارند، به عقد موقت خود در می‌آورند که این مسائل مستلزم تصویب قوانینی برای برخورد با آن است.
وی همچنین خشونت خانگی علیه زنان، ازدواج در سن پایین، طلاق و پرداخت نفقه را نیز از جمله مسائلی دانست که خیلی از خانواده‌های آواره به نحوی با آن روبه‌رو هستند.
موسوی گفت: زن لبنانی نیز در جریان جنگ‌های رژیم صهیونیستی علیه لبنان با همه مصائب جنگ و آوارگی روبه‌رو بوده است و دشمن صهیونیستی به یک اندازه مرد و زن لبنانی را هدف گرفته بود.
وی افزود: در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان زنان منطقه البقاع آواره شدند و از ساده‌ترین ملزومات حیات هم محروم بودند و با چالش‌ها و مشکلات زیاد روبه‌رو بودند به خصوص زمانی که رژیم صهیونیستی تازه جنوب لبنان را اشغال کرده بود.
فعال لبنانی تصریح کرد: از سوی دیگر لبنان از زمان آغاز بحران سوریه میزبان بیش از یک میلیون آواره سوری بوده است علاوه بر اینکه آوارگان فلسطینی نیز در اردوگاه‌هایی در مناطق مختلف لبنان ساکن هستند و این یک تکلیف انسانی و دینی است که لبنان به خوبی در قبال همسایگان خود به جا می‌آورد.
موسوی ادامه داد: آوارگان در لبنان نیز از امکانات اجتماعی و شهروندی طبیعی برخوردارند. دانش‌آموزان سوری در مدارس لبنانی تحصیل می‌کنند، اما هنوز هستند دانش‌آموزانی که از تحصیل بازمانده‌اند.
وی ادامه داد: به هر روی تقویت حمایت از زنان آواره مسئولیتی است که بر دوش دولت‌ها و نهادهای داخلی و بین‌المللی است. در کشورهای عربی و اسلامی هزاران خانواده بر اثر جنگ‌های جاری ویران شدند که بیشترین قربانی آن زنان هستند.
فعال لبنانی تأکید کرد: حمایت از آوارگان و کمک به بازگشت شرافتمندانه و محترمانه آنها به کشورشان از جمله مسائل ضروری است به خصوص که این قضیه درباره شیوه تعامل با زنان و دختران حساس‌تر می‌شود.
او در پایان گفت: تقویت حقوق زن برای داشتن دموکراسی پایدار و ثبات منطقه ضروری است زیرا وقتی زن رو به راه باشد، یک جامعه رو به راه است.
دشواری‌های زنان در اردوگاه‌های آوارگان در جنوب لبنان
خدیجه عبدالسلام، فعال اجتماعی دیگر از لبنان نیز با اشاره به اینکه زنان و خانواده‌های لبنانی در طول پانزده سال جنگ داخلی لبنان که مورد حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار دشت، سختی‌های زیادی را تحمل کردند، گفت: این جنگ از سال 1975 تا 1990 به طول انجامید و در حدود 120000 نفر تلفات بر جای گذاشت و تا سال 2012 حدوداً 76000 نفر همچنان آواره بودند. یک میلیون نفر لبنان را ترک کردند و عده‌ای ربوده شدند که هنوز از سرنوشت آنها خبری نیست. در سال 1982 میلادی(تیر ماه 1361) چهار دیپلمات ایرانی در مسیر سفارت ایران در بیروت توسط رژیم صهیونیستی ربوده شدند که از همین جا ما به خانواده‌های آنها ادای احترام می‌کنیم.
او با اشاره به همه دشواری‌هایی که زنان در اردوگاه‌های آوارگان در جنوب لبنان به دنبال اشغال جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی داشتند، گفت: از همان زمان مقاومت برای حمایت از شهروندان لبنانی به میدان آمد.
عبدالسلام با اشاره به مشارکت زنان در تأسیس، رشد، توسعه و حمایت از مقاومت لبنان گفت: زنان فلسطینی در برابر تانک‌ها و ادوات نظامی رژیم صهیونیستی می‌ایستادند تا مانع پیشروی آنها یا حملاتشان به منازل جنوب لبنان شوند؛ کاری که امروز زنان شجاع فلسطینی در روستاها همچنان انجام می‌دهند.
وی تاکید کرد: زنان هم نظیر مردان در قلب عملیات ضد صهیونیستی بودند. خانه‌ها هم به سنگرهای مقاومت تبدیل شده بود. زنان در خانه محافظ سلاح فرزندان رزمنده خود بودند یا در پشت جبهه آذوقه رزمندگان را تامین می‌کردند. پس از خروج رژیم صهیونیستی از جنوب لبنان نیز همچنان در چندین تجاوزی که رژیم صهیونیستی به خاک لبنان داشت، خانواده‌های لبنانی به ایستادگی خود ادامه دادند از همین رو اندک خانواده‌ای در لبنان است که یک شهید یا بیشتر در راه دفاع از میهن خود تقدیم نکرده باشد.
عبدالسلام گفت: زنان در قضیه مقابله جبهه مقاومت برابر تکفیری‌ها و صهیونیست‌ها شاهد مصائب بسیاری بودند چه بسیار خانواده‌هایی که تکفیری‌های مزدور صهیونیست‌ها سر فرزندانشان را از تن جدا کردند و شهید حججی خود نمونه آن است.
وی افزود: همان طور که زنان در طول انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران نیز حماسه آفریدند، فرزندانشان شهید مجروح یا مفقود شدند.
فعال اجتماعی لبنان گفت: زنان در لبنان با هوشیاری و فرهنگ بالای خود و تأسیس و مشارکت نهادهای مختلف توانسته‌اند تاثیر و نقش خود را در حمایت از زنان نشان دهند. زیرا الگوی ما حضرت فاطمه و حضرت زینب سلام الله علیهما هستند.
مریم حبیب حرب، دیگر پژوهشگر اجتماعی حوزه زن و خانواده از لبنان نیز طی نطقی گفت: زنان هزینه سنگینی در جنگ‌ها داده‌اند و مورد قتل، ربوده شدن یا اسارت یا تجاوز جنسی قرار گرفتند.
وی افزود: بیست سال پیش اردوگاه‌های دسته جمعی زنان مسلمان تأسیس شد تا مردان صرب به همگی آنان حتی دختران 12 ساله تجاوز کردند. صرب‌ها به راحتی روزانه ده‌ها تجاوز به زور به زنان عفیف مسلمان بوسنی داشتند. بنابر آمار سازمان امنیت و همکاری اورپا بین 1992 تا 1994 ده‌ها هزار زن مسلمان عفیف بوسنیایی در طی جنگ داخلی صربستان مورد تجاوز ارتش جنایتکار صرب قرار گرفت.
وی افزود: اسارت زنان ایزدی عراق توسط تروریست‌های داعش هم دل هر انسانی را به درد می‌آورد. زنانی که به دست داعش اسیر و در بازارها گردانده می‌شدند و اسیر داعشی‌ها شدند.
حبیب خواستار تشدید قوانین در مجازات متجاوزان به عنف شد و گفت: حتی در خود جامعه لبنانی هم دختران و زنانی بوده‌اند که پس از تجاوز به آنها به جای اینکه گردن متجاوز گرفته شده و مجازات شود، زن و دختری به او تجاوز شده از سوی خانواده شکنجه شده و یا حتی به قتل رسیده؛ چیزی که بر خلاف شرع است.
او با اشاره به اینکه تبعیض علیه زنان در جوامع اروپایی هم نظیر جوامع شرقی وجود دارد، گفت: استخدام کارگران زن با دستمزد پایین، خشونت خانگی علیه زنان و بدرفتاری‌ها با زنان چیزی نیست که محدود به جوامع شرقی باشد، البته مطالعات متعددی نشان داده است که در کشورهای جنگ‌زده خشونت علیه زنان بیشتر است و حتی میانگین طلاق در دوران جنگ در هر نقطه دنیا بیشتر است که اگرچه در مورد جوامع اسلامی این قضیه کمی متفاوت است و زنان مسلمان در شرایط تجاوز دشمن کافر به سرزمینشان نشان داده‌اند که حتی با وجود مشکلات حافظ بنیان خانواده بوده‌اند.
تجربه مقاومت زن لبنانی در تحکیم امنیت و ثبات جامعه
خانم احمد عوالی، دیگر سخنران لبنانی شرکت‌کننده در این نشست، نیز با اشاره به تجربه مقاومت زن لبنانی در تحکیم امنیت و ثبات و ایجاد تفاهم در جامعه لبنانی گفت: ما در حزب‌الله هیچ گاه به دنبال جنگ نبوده و نیستیم، بلکه در حال دفاع از شرافت، موجودیت و عزت خود هستیم و جنگ و مبارزه ما نیز برای ایجاد صلح و ثبات و سعادت ملت خود و همه مظلومین است.
این فعال لبنانی نیز نقش زنان در گسترش فرهنگ مقاومت در برابر استکبار و اشغالگران را در لبنان مهم برشمرد.
او از جمله نقش زنان در لبنان را نیز کمک به تحقق صلح در داخل و خارج لبنان، ایجاد جمعیت‌ها برای حمایت از زنان و کودکان فلسطینی، برپایی راهپیمایی‌ها و برنامه‌های متعدد در حمایت از مقاومت لبنان و فلسطین و همچنین حمایت از مظلومیت ملت بحرین، سودان، نیجریه و همچنین دفاع از آرمان‌های ملی در مناطق مختلف لبنان و تأسیس شورای زنان حزب‌الله و کمک به تقویت قواعد صلح واقعی در جامعه است.