بزرگنمايي:

نسیم گیلان - محیط، منظر و فضاهای بیرونی با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. این چالش‌ها در عرصه‌های مختلفی مانند اکولوژی، اجتماعی، اقتصادی، منظر و... برآمده از دخالت‌های انسانی یا آشوب‌های طبیعی است کـه تهدیدی برای زیرساخت‌های شهری بــه شمار رفته و می‌توانند فرآیند توسعه محیط و منظـر را بـا مشـکل روبه‌رو کنند.

تاب‌آوری به عنوان یک رویکرد نوین در تمامی عرصه‌ها ظهور کرده است؛ به طوری کــه این رویکرد نو در فضاهای شهری و منظر در برابر اختلالات گوناگون و گسترده به کار برده می‌شود. این رویکرد با نگاهی سیستمی فضاهای‌ شهری را نسبت به آشوب‌های احتمالی سازگار و منطبق می‌سازد. این رویکرد نه تنها شرایط محیطی، اکولوژیکی، ساختاری و... رودهای شهری را نسبت بــه اختلالات حفظ می‌کند بلکه قابلیت این فضاها را در برابر شرایط و اختلالات گوناگون تقویت کرده و افزایش می‌دهد.
رودهای شهری، به‌ویژه رودهای شهری تهران بـا چالش‌ها و اختلالات متعددی ازجمله سیل و خشکسالی روبه‌رو هستند. رود کن به عنوان اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه شهری تهران اختلالات متعددی دارد؛ به طوری که سیل به عنوان اصلی‌ترین آشوب رود کن هر ساله خسارات اقتصادی و انسانی متعددی را ایجاد می‌کند که این امر باعث نابودی زیرساخت‌های سبز، فضاهای انسان‌ساخت، لکه‌های معماری و درنهایت دوری مردم از طبیعت می‌شود، البته وجود شن‌چاله‌های ناشی از استحصال و برداشت معادن شن مجاور این رودخانه در محدوده منطقه 18 و بحرانی‌بودن فرونشست زمین در این منطقه نیازمند توجه بیشتر ما به تاب‌آوری شهری تهران با محوریت رودخانه کن است.
بر اساس احساس ما از خطر، ما به تاب‌آوری شهر در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله و بحران‌های ناشی از همه‌گیری‌هایی همچون کرونا حساسیت بیشتری داریم و به علت نداشتن تصویر جدی از خطرات ناشی از سیل و طوفان غافل هستیم، اما واقعیت آن است که اگر در برابر سیلاب‌های شهری چاره‌اندیشی نکنیم دور نخواهد بود که همانند مواجهه با پلاسکو حیرت‌زده خواهیم شد!
با توجه به شرایط شهر تهران و کوهستان‌های مشرف به آن، همواره یکی از خطراتی که می‌تواند این کلانشهر مهم را تهدید کند، سیلاب است و از گذشته تا کنون خطرات جانی و خسارت سیل در شهر تهران بیش از سایر بلایای طبیعی دیگر بوده است و ما ناچاریم برای تاب‌آوری تهران به مدیریت موثر سیلاب‌های شهری توجه جدی داشته باشیم. در این مسیر عملیاتی‌کردن طرح جامع مدیریت آب‌های سطحی شهر تهران با توجه به ماده 60 و 84 برنامه پنج ساله سوم توسعه امری حیات است، بر همین اساس مدیریت شهری باید برای ایمنی شهر، شبکه اصلی مدیریت سیلاب را از 523 کیلومتر در ابتدای برنامه پنج ساله سوم به 564،5 کیلومتر در پایان برنامه و در ادامه به 697 کیلومتر شبکه نهایی مورد نیاز ارتقا دهد. انجام این مهم به اعتباری بالغ بر 15000میلیارد ریال نیاز دارد که تأمین و تخصیص به موقع آن نقش بسزایی در پایداری زندگی و تاب‌آوری تهران در برابر سیلاب‌های شهری دارد.
ایمنی و تاب‌آوری شهر مقوله‌ای است که با جان مردم سروکار دارد و غفلت از آن به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست؛ زیرا در اندک زمانی فرصت‌ها به حسرت تبدیل خواهد شد. در این راه همه باید دست به دست هم دهیم و برای تهران کار کنیم تا تهران به شهری امن در برابر سیلاب‌های شهری تبدیل شود.
*این یادداشت در مجله شهر نفروشی اسفند 1399 منتشر شده است.