نسیم گیلان

آخرين مطالب

تازه های نشر/ شعرهای ابوالقاسم مومنی در «دویدن ماه در رگ‌هایم» مقالات

تازه های نشر/ شعرهای ابوالقاسم مومنی در «دویدن ماه در رگ‌هایم»
  بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / مجموعه شعر «دویدن ماه در رگ‌هایم» سروده ابوالقاسم مومنی منتشر شد.
«دویدن ماه در رگ‌هایم» که شامل 77 قطعه شعر است در 104 صفحه با قطع خشتی و قیمت 30هزار تومان در انتشارات فرآیین راهی بازار کتاب شده است.
اغلب شعرهای این مجموعه کوتاه هستند و برخی نیز به دوستان و نزدیکان شاعر تقدیم شده‌اند.
علی بایزیدی (مدیرمسئول و صاحب‌امتیاز فصلنامه استارباد و سالنامه گرگان‌نامه) در معرفی شعرهای ابوالقاسم مومنی و مجموعه شعر جدیدش نوشته است:
دویدن ماه و مِه در رگ‌های شاعر؛
نگاهی به سومین دفتر شعر ابوالقاسم مؤمنی و شاعرش
پیش‌درآمد: آن‌ها که شعر امروز و دیروز ایران را به جِد دنبال می‌کنند، نام برادران مؤمنی برای‌شان آشناست. تنها چهار برادری که در تاریخ هزار و دویست‌ساله شعر فارسی، به‌طوری کاملا حرفه‌ای و جدی، افزون از چهار دهه است در شعر مدرن ایران شاعری می‌کنند. در نحله «شعر حجم» که پیشگام و بانی آن یدالله رؤیایی است و شاعران صاحب سبکی چون پرویز اسلامپور، بهرام اردبیلی، محمود شجاعی، محمدرضا اصلانی، فریدون رهنما، هوشنگ آزادی‌ور، احمدرضا چه‌کنی، هوشنگ چالنگی، شاپور بنیاد، منصور خورشیدی و بیژن الهی در این پنج دهه با آن همراه شدند، و شاید تنها گونه و سبکی از شعر پسانیمایی است که هنوز هم هواداران بسیار دارد و از پا نیفتاده است، در حالی که موج نو، شعر ناب، موج سوم، شعر دیگر، و... همچون موجی خروشیدند و چون کفی بر ساحل فرو خفتند، برادران مؤمنی نیز از پیشگامان و صاحب‌نظران این سبک به حساب می‌آیند.
اما ابوالقاسم مؤمنی که بیشتر او را با نام قاسم می‌شناسند، پس از دو برادر بزرگ‌ترش، احمد (متخلص به سینا) و زنده‌یاد محمود، از اوایل دهه 1350 تجربه‌هایی از شعر نو و حجم را به منصه ظهور رسانید و مدتی نیز در تهران همراه با برادرش محمود در کنار یدالله رؤیایی زیستن شاعرانه را تجربه کرد. همین ارتباط نزدیک سبب شد تا پیوندی خویشاوندی میان خانواده‌های رؤیایی و مؤمنی که هر دو ریشه‌های دامغانی دارند شکل بگیرد (ازدواج دکتر مظفر رؤیایی برادر کوچک‌تر یدالله با شهلا مؤمنی خواهر برادران مؤمنی). 
قاسم مؤمنی در سال‌های دهه 50 در دانشگاه‌های شیراز و تهران، دو مرتبه، زندگی دانشجویی را از سال 1354 تا 1360 پشت سر گذاشت و در تمامی این سال‌ها به واسطه روحیات اجتماعی و پویایی که به صورت موروثی در او شکل گرفته بود، فعالیت‌های شاعری، اجتماعی و هنری را شبانه‌روز تجربه کرد و از پا ننشست. دوستاران سینما در فاصله سال‌های 1355 تا 1357 پخش فیلم‌های خارجی ممنوعه در سینما مولن‌روژ گرگان را در سانس‌های شبانه به‌خوبی به خاطر می‌آورند از جمله فیلم مشهور «زِد»، که همه این‌ها، ماحصل تکاپوهای قاسم مؤمنی و ارتباطش با احمد جورقانیان، بزرگ‌ترین آرشیویست فیلم در تهران بود. 
از این‌ها که بگذریم آن‌چه این قلم را به تراویدن واداشته، دنیای شعر و شاعری مؤمنی است. گرچه از آثار دهه‌های 1350 و 1360 او تنها یک شعر منتشرشده در مجموعه «کتاب فصل» کانون نویسندگان و شاعران گرگان باقی است اما در سه دهه اخیر شعرهای مؤمنی در سه دفتر مستقل منتشر شده که دو دفتر نخست «از بام ریخته‌های پرهیز» (1389) و «به اتفاق بگوئید که نیفتد» (1395) نام او را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت. او در این فاصله، شعرهای بسیاری را در مطبوعات استانی و کشوری منتشر کرد از جمله: مجموعه مشهور سه‌جلدی «شعر به دقیقه اکنون» در سال 1376 با گردآوری نمونه آثار شاعران مطرح نحله‌های شعر حجم، شعر ناب، شعر دیگر و موج نو، به همت فیروزه میزانی و احمد محیط؛ یا نشریه قلمک سوئد به سردبیری احمد مؤمنی (سینا)، فصلنامه چلیکا، هنر و اندیشه ستاره گلستان، استارباد، گرگان‌نامه و... . 
از این نکته نیز نباید گذشت که شور و شوق و اشتیاق وافر مؤمنی به شعر سبب می‌شد تا او در تهران و گرگان، به دنبال و پذیرای شاعران بزرگی چون هوشنگ چالنگی، منوچهر آتشی، یدالله رؤیایی، فیروزه میزانی، فرامرز سلیمانی، محمود شجاعی، بهرام اردبیلی، م. مؤید و دیگران باشد. 
***
درآمد: «دویدن ماه در رگ‌هایم»، که توسط انتشارات فرآیین کرج، به مدیریت سپیده نازیار، در بهار 1400 متولد شده، کتابی است در قطع خشتی، محتوی 104 صفحه و به قیمت 30هزار تومان. شاعر کتاب را به همسرش تقدیم داشته و با شعری کوتاه به جای مقدمه آن را آغاز کرده است: «در واپسین نفس‌ها / انسان... / صبر تمام‌شده / جهان».
کتاب از فهرست عاری است و شعرها از صفحه هفتم با «جادوی صبح» آغاز می‌شود که شاعر آن را نیز به همسرش «فرحناز-ح» تقدیم داشته است: «در انتظار دیدن تو / جادوی زیبای صبح و / گل‌های اکلیلی / بازوی سپیده‌دمان / وزان به آتشی / حیران آب‌های خروشان / در انتظار دیدن تو / جان گیاهی‌ام / در واپسین نفس‌ها / سراشیب آفتاب / مسند بی‌فروغ جهان / در انتظار دیدن تو...».
«دویدن ماه در رگ‌هایم» مشتمل بر 77 قطعه شعر است که اغلب آن‌ها کوتاه‌اند و شاعر برای هرکدام از آن‌ها نامی را برگزیده است. از این اشعار، برخی نیز به دوستان و نزدیکان شاعر تقدیم شده که نام‌های قابل توجهی چون احمد مؤمنی، فرهاد قاسمی، علی توسلی، شاپور اسلامی، میثم ریاحی، روحی خالقی (دو شعر)، و علی بایزیدی (نگارنده) از این جمله‌اند. 
در پشت جلد کتاب نیز این شعر کوتاه درج شده است: «مرگ چیست؟ / نکوهش یک اسب / در وقت سیب / آواز بیراهه‌های راه / وقتی که / یورتمه می‌رود...». طراحی پشت و روی جلد اثر نیز توسط هنرمند صاحب سبک معاصر، یدالله تناور انجام شده است.
از توصیف ظاهری کتاب که بگذریم، نقد و بررسی محتوای آثار مؤمنی با تکیه بر چگونگی ارائه و ساختار فرم و محتوا می‌تواند پایان‌ بخش اصلی این نوشتار باشد. در توصیف زبان معیار و شیوه بیانی اشعار مؤمنی پیش‌تر نیز در فصل‌نامه استارباد، شماره هجدهم (تابستان 1399)، اشاره شد که ساختار و زبان شعر مؤمنی، شناسنامه‌دار است و به‌سادگی می‌توان شعر او را از دیگر شاعران تمیز داد. این اوج پختگی و چیرگی یک شاعر است که پس از سال‌ها تجربه، بتواند به این نقطه از شعرسرایی برسد که آثارش قابل تمیز دادن از دیگر شاعران باشد، آن هم در حالی که او در کنار و به سیاقِ بسیاری از شاعران نام‌برده‌شده حجم‌گراست.
شاید برای برخی شاعران و منتقدان امروز ادبیات ایران، گفتن این مسئله که شعر بسیاری از شاعران را نمی‌توان خواند و فهمید، پذیرفتنی نباشد اما قطعا بسیاری دیگر از شاعران و متقدان با نگارنده هم‌عقیده‌اند که در سال‌های اخیر و به دنبال فزونی یافتن شاعران پسانیمایی به ویژه در گونه‌های حجم، پست‌مدرن و امثالهم، آثار فراوانی دیده می‌شود که اصلا قابل خوانش و استفهام نیست، اما این مقوله در مورد آثار قاسم مؤمنی صادق نیست. کارهای او همچنان که محتوی تجربیات حجم‌گونه و مدرن است و از ویژگی‌ها و مؤلفه‌های این‌گونه شعر به‌خوبی شاکله یافته، اما کاملا مفهوم، دلنشین و قابل درک است و خواننده را با خود همراه می‌کند:
خواهش: «یک خواهش عجیب / در تو / اسیر دیوانه من است / بیزارم / من / از این / بیداری / فقط بگو / تا کجا می‌شود / منتظر تو / بود»
سمت ابدیت: «من / از سمتِ / رفتن تو / آن‌جا که گریه‌هام / بارانی ابدی‌ست / با تو / هم‌سایه‌ام»
آن‌چنان بیدار: «صبح‌ها / آن‌چنان بیدارم / که انگار / آفتاب... / از من / طلوع / می‌کند»
بهانه (به احمد مؤمنی): «من... / فقط در وقت با تو بودن / منم / باقی... / دیوانه‌ای‌ست که / یک دیوانه دیگر / از آن / عبور می‌کند»
اقاقیا (به شاپور اسلامی): «من هنوز هم / مهربانم / و فکر می‌کنم / که می‌شود / حتی / با زخم هم / زندگی کرد / در همسایگی من / یک اقاقیا / زندگی می‌کند / که صبح‌ها / به من / لبخند می‌زند»
شعرهای مؤمنی اغلب در فضاهایی عاشقانه، طبیعت‌دوستانه، رؤیایی، مستانه و شادمانه سیر و سلوک می‌کنند. تخیل، در کلام او از مرزهای واقعیت عبور می‌کند و تصویرسازی‌های او از فضایی که توصیف می‌کند و به شعرش مبدل می‌سازد، ملموس و تجربه‌پذیر است. گرچه عناصری چون «باران»، «ابر»، «پرنده»، «مرگ»، «زندگی»، «دنیا»، «آفتاب»، «خواب»، «آسمان»، «چشم»، «ماه»، «هیچ» و «رگ» در شعرهای او به وفور یافت می‌شود اما شاعر چنان از این عناصر بهره گرفته و ساختار زبانی و بیانی و حتی مفهومی و محتوایی شعرش را چیده که در نظرگاه نخست این تکرارها به چشم و گوش خواننده و شنونده هرگز متبادر نمی‌شود. شعرهای «دویدن ماه در رگ‌هایم» فاصله قابل توجهی از ساختار و محتوای دو دفتر پیشین شاعر دارد و این نشان از پویایی و ایستا نبودن تجربه‌های شاعرانه مؤمنی دارد. 
و آخرین سخن، نام کتاب از دل یکی از شعرهای این مجموعه برگرفته شده، «سمت آهو» که شاعر آن را به دخترش فرنوش تقدیم داشته است:
«... هی... / دارم از پیر شدنم حرف می‌زنم / از دویدن ماه / در رگ‌هایم»
چنان‌که شاعر می‌گوید نام این کتاب را با هم‌رایی زنده‌یاد روح‌الله خالقی (روحی) برگزیده است، جالب این‌که نام این شعر، «سمت آهو» است و نام کتاب «دویدن ماه در رگ‌هایم»‌. شاعر در شعر «فراخوان» (صفحه 85) نیز این عبارت را به‌گونه‌ای دیگر استفاده کرده است:
فراخوان: دریا ... که تیره می‌گذرد / مثل دویدن مه در رگ‌هایم / زمستان بلند / زمستان بلند / که آبی می‌کند / زمین را / صبح... که بیدار می‌شود / در فراخوان یک شیپور»

لینک کوتاه:
https://www.nasimegilan.ir/Fa/News/268511/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

حادثه تلخی که برای یک اتوبوس در اصفهان رخ داد

کشف 2تن شکر قاچاق در رودسر

سیلاب برای قطار تهران-گرگان دردسرساز شد

تاثیر سفر‌های نوروزی در بازار مسکن شمال

ترفند متفاوت آدم ربایان به دام انداختن مردم

ماجرای تعطیلی شنبه یا پنجشنبه جنجالی شد

پیش بینی وضعیت بارندگی برای آخر هفته

بی احتیاطی جان راکب موتورسیکلت در صومعه سرا را گرفت

تقویم روز و اوقات شرعی گیلان ، 6 اردیبهشت 1403

نکوداشت کاشف السلطنه فردا در لاهیجان

در حوزه ارائه خدمات الکترونیکی به رشتوندان اتفاقات خوبی صورت گرفته است/گام های موثر مدیریت شهری در ممیزی املاک

توقیف موتورسیکلت میلیاردی قاچاق در آستانه‌اشرفیه

دکلمه زیبای خسرو شکیبایی

آسمان گیلان تا هفته آینده صاف و آفتابی است

آشیانه ساختن پرستو‌های دریایی در تالاب بین المللی انزلی

پیشرفت 90 درصدی پروژه محور آستانه اشرفیه به کیاشهر

تالاب انزلی، میزبان بیش از هزار پرستوی دریایی

اجرای کارگاه آموزشی پیشگیری از غرق شدگی در گیلان

مشاهده گله گوزن قرمز در جنگل‌های هیرکانی لنگرود (فیلم)

نزدیک بشیم به هم یا نزدیک نشیم؟

هرروز یک سری مشکل هست!

مشارکت مردم بندرانزلی در سامانه هوشمند تفکیک زباله از مبدا

گیلان باید تحت پوشش فیبر نوری قرار گیرد

محفل مشق حماسه به مناسبت عملیات «وعده صادق» در رشت برگزار شد

شهر پره سر نیازمند تخصیص زمین برای تولید کود آلی از زباله‌ی تر است

درخواست سازمان جهاد کشاورزی از شالیکاران گیلانی

آغاز توزیع تخم نوغان از شنبه در گیلان/ قیمت هر جعبه 28 هزار تومان

نگاه مطالبه‌گر در حوزه فرهنگ و هنر تحول‌ آفرین است

آغاز به کار مرکز خدمات جامع سلامت فارابی کیش در گرامیداشت هفته سلامت

افتتاح پایگاه سلامت خانواده با محوریت مادر وکودک درمجتمع مسکونی مهستان کیش

معرفی نامزدهای ایرانی کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه

دنیا را چقدر جدی گرفتیم !

ضرورت معرفی جلوه‌های ایثار و شهادت به نسل جدید

اجرای 35 کیلومتر فیبر نوری در آستانه اشرفیه و بندر کیاشهر

56 دستگاه خودرو سرقتی در گیلان کشف شد

مازندران قهرمان جوانان و گیلان قهرمان زیر 23 سال آب‌های آرام شد

لزوم استفاده از ظرفیت‌های استانی در ساخت موزه دفاع مقدس

پروژه های عمرانی گیلان سرعت می گیرد/ زباله سوز رشت نیازمند اعتبار 2000 میلیاردی

الزام فرهنگ‌سازی برای کتاب‌های الکترونیکی

صحبت های دلنشین دکتر کاکاوند در مورد قدرت

درخواست خصمانه آرژانتین از پاکستان و سریلانکا علیه ایران

ویدئوی از خط تولید لوازم آرایشی اورجینال در پاکستان!

خانواده شهدا پرچمداران اصلی ایثار و شهادت هستند/ نسل امروز نیازمند آشنایی با شهدا

آسمان گیلان تا هفته‌ی آینده صاف و آفتابی

کشف 56 دستگاه خودرو سرقتی در گیلان

تجلیل از فعالان طرح حجاب و عفاف

توزیع تخم نوغان در 9 شهرستان گیلان از شنبه

کشف 56 خودرو سرقتی در گیلان

ما دو جور بخشنده داریم!

یکی از 4 سنگرِ اهواز در زمان جنگ از بین رفت