بزرگنمايي:

نسیم گیلان - شهر: برای کاهش آلودگی در تهران کنترل منابع آلاینده در شهر کفایت نمی‌کند و به کاهش منابع خارج از تهران نیز نیاز است که البته این مساله فراتر از توانایی شهرداری است و باید سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری در این زمینه همکاری کنند.

به گزارش خبرنگار شهر، آلودگی هوا یکی از مهمترین مشکلات و مخاطراتی است که امروزه کلانشهرها با آن روبرو هستند و این آلودگی به دلیل افزایش بی‌رویه فعالیت‌های صنعتی، مصرف سوخت‌های فسیلی و تراکم جمعیت در برخی از شهرها روزبه روز شدیدتر می‌شود. آلودگی هوا تهدیدی جدی، مستمر و فراگیر علیه سلامت موجودات زنده و محیط زیست است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی و به خطر انداختن سلامت انسان‌ها و سایر موجودات زنده، دارای تبعات سوء اقتصادی و اجتماعی نیز است که به صورت آرام و تدریجی و گاهی غیرقابل جبران نمایان می شود.
عملکرد ناهماهنگ و ناکافی دستگاه‌های ذیربط در انجام وظایف قانونی درخصوص پیشگیری و مقابله با عوامل آلایندگی هوا، روند رو به تزاید این پدیده مخاطره آمیز را تشدید کرده و به تشدید وضعیت نگران کننده کنونی منجر شده است.
همان گونه که بر جمعیت جهان افزوده می شود و دمای کره زمین رو به افزایش است، ما به انتشار مواد آلوده و آلاینده در هوا ادامه می دهیم، تقریبا نیمی از جهان به سوخت ها یا فناوری‌های پاک دسترسی ندارند و هوایی که تنفس می کنیم به طرز خطرناکی در حال آلوده‌تر شدن است.
بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی، از هر ده نفر، نه نفر هوایی آلوده را تنفس می کنند که هر ساله موجب مرگ هفت میلیون نفر می شود. آثار آلودگی هوا بر سلامت انسان جدی بوده و حدود یک سوم آمار مرگ و میر ناشی از سکته های مغزی، سرطان ریه و بیماری قلبی با آلودگی هوا مرتبط هستند.
تهران نیز از شهرهایی است که خطرات آلودگی هوا آن را تهدید می کند و هر سال کنترل شرایطی که این آلودگی می‌تواند ایجاد کند، دشوارتر می‌شود. در همین زمینه و برای بررسی بیشتر وضعیت آلودگی هوای کلانشهر تهران گفتگویی با مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران انجام دادیم که در زیر می خوانید:
حسین شهیدزاده، درباره وضعیت آلودگی هوای پایتخت به خبرنگار شهر گفت: بر اساس مطالعات بانک جهانی آلودگی هوا سالیانه 2.6 میلیارد دلار ضرر به اقتصاد شهر تهران وارد می کند و در واقع این مساله می تواند مخاطره ای بزرگ محسوب شود. به عنوان مثال آسیب آتش سوزی یک پالایشگاه در یک مقطع زمانی کوتاه است، ولی توجه زیادی به آن می شود، ولی آسیبی که هر ساله از طرف آلودگی هوا به شهر و کشور وارد می شود چون به صورت تدریجی وارد می شود، مورد توجه چندانی قرار نمی گیرد، در صورتی که هزینه‌هایی که در حوزه سلامت برای مردم تهران ایجاد می کند بسیار بالا است و اهمیت قضیه در بعد اقتصادی از این نکته نمایان می‌شود.
حذف سرب از بنزین و جلوگیری از تولید خودروهای کاربراتوری
او افزود: اما علاوه بر بخش اقتصادی، مساله آلودگی با سلامت و جان مردم سرو کار دارد و کاهش عمر در آنها و مرگ زودرس برای افرادی که در معرض این آلودگی هستند ایجاد می کند. مطالعاتی که درباره رابطه آلودگی هوا و سلامت انجام شده، نشان می دهد که این دو مساله کاملا به هم وابسته هستند و هر کدام از آلاینده‌های روی بخشی از بدن انسان تاثیر منفی دارد. در سالهای دورتر البته آلاینده‌های خطرناکتری نیز در هوای تهران وجود داشت که با تمهیدات اندیشیده شده بعضی از آنها حذف شده است.
در سالهای گذشته سرب در هوای تهران وجود داشت که ناشی از بنزین مورد استفاده در خودروها بود، اما از زمانی که استفاده از سرب در تولید بنزین ممنوع شد این مشکل حل شده است. همچنین مشکل آلاینده CO یا مونواکسید کربن که از طریق خودروهای کاربراتوری وارد هوا می‌شد با جمع آوری و جلوگیری از تولید خودروهای کاربراتوری حل و مونو اکسید کربن از میزان خطرناک به زیر حد ناسالم رسید و دیگر سالها است در تهران نگران این آلاینده نیستیم.
جداسازی گوگرد از سوخت
شهیدزاده با بیان اینکه برای رفع آلودگی راهکارهای مختلفی وجود دارد که نیاز به تلاش و هزینه دارد، ادامه داد: میزان دی اکسید گوگرد در سالهای گذشته روند نزولی در هوای تهران داشت که دلیل آن حذف گوگرد از سوخت دیزل و بنزین است. در گذشته سوخت دیزل 7 تا 8 هزار PPM گوگرد داشت که الان به 50 رسیده است و این نکته با هزینه زیاد و جداسازی گوگرد از سوخت در صنعت پالایش اتفاق افتاد.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به دیگر آلاینده‌های هوای تهران عنوان کرد: آلاینده‌هایی مثل ذرات معلق به واسطه تردد خودروها و سوزاندن سوخت های سنگین در کارگاهها، مراکز صنعتی، پالایشگاهها و نیروگاههای برق است. حتی بخشی از این آلودگی ازخارج شهر وارد می شود و حل آن نیز راهکارهای متنوعی دارد. به عنوان مثال استفاده از فیلترهایی که در کارخانجات در خروجی دودکش ها نصب می شود که البته در کشور ما کمتر از آن استفاده می شود.
به گفته شهید زاده مطالعات و داده‌های مطالعات سیاهه انتشار در سال‌های 1392 و 1396 که شرکت کنترل کیفیت هوا و کنسرسیوم دانشگاههای برتر انجام داد نشان می دهد بیشترین سهم آلودگی را تردد خودروها دارد که با مدیریت ترافیک می توان هم آلودگی و هم ترافیک را کنترل کرد و این امر نیاز به هماهنگی و همراهی همه دستگاههای مرتبط دارد.
موتورسیکلت؛ یکی از منابع اصلی آلودگی هوای تهران
او یکی از منابع اصلی آلودگی هوای تهران را موتورسیکلت‌ها عنوان کرد و گفت: یک موتور سیکلت کاربراتوری در یک پیمایش برابر با یک خودروی انژکتوری 5 تا 8 برابر آلودگی تولید می کند، بنابراین تعداد بسیار زیاد موتور در تهران و استفاده زیاد از آن یکی از منابع آلودگی است. همچنین خودروهای فرسوده و خودروهای دیزلی که معاینه فنی آنها چندان قابل اعتماد نیست از دیگر منابع آلودگی هستند. عوامل ستاد معاینه فنی به کمک افسران راهنمایی و رانندگی اقدام به تست اتفاقی خودروهای سنگین در بزرگراه های تهران می کنند. البته این تست شامل خودروهای دارای معاینه فنی نیز می شود و حدود 25 درصد از این خودروها در معاینات رد می شوند که نشان دهنده این است که یا معاینات فنی به درستی انجام نشده و یا تجهیزات به دلیل فرسودگی بعد از مدتی از تنظیم خارج و آلودگی تولید می کند.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان اینکه برخی از آلودگی ها از حیطه شهرداری تهران خارج است، توضیح داد: آلودگی‌هایی مانند آلودگی تولید شده توسط کارخانجات که از بیرون شهر وارد تهران می شود خارج از کنترل شهرداری است. معمولا باد بالادست تهران از سمت غرب می وزد و در این سمت تعداد شهرک‌های صنعتی و کارخانجات بسیار زیاد است و این باد آلودگی‌های صنعتی را وارد تهران می‌کند. چرا که این نوع آلودگی مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و حتی از مرز کشورها و قاره ها نیز می‌تواند عبور کند. این مساله نشان می دهد برای کاهش آلودگی در تهران کنترل منابع آلاینده در شهر کفایت نمی کند و باید منابع خارج از تهران نیز کاهش پیدا کند و این کنترل فراتر از قدرت شهرداری است و باید سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری در این زمینه همکاری کنند.
او افزود: مدیریت شهری می تواند با کنترل ترافیک، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و حمل و نقل پاک (استفاده از خودروهای برقی و دوچرخه)، تعیین و حساسیت بر کاربری های زمین، تعیین میزان تعداد طبقات ساختمان ها در کاهش آلودگی هوا تاثیر بسزایی داشته باشد. البته حساسیت در میزان تعداد طبقات و کاربری زمین باید از دهه های 60 و 70 انجام می شد. مدیریت شهری دوره پنجم تنها با روش پیشگیری از تبدیل باغات به برج های بلند مرتبه و ساخت و سازهای بی رویه این مهم را در دستور کار خود قرار داد. اما مجموع اقدامات شهرداری کافی نیست چرا که تنها بخشی از منابع آلاینده کاهش می یابد.
بیش از 20 سازمان به جز شهرداری درگیر بحث آلودگی هوا هستند
شهیدزاده با بیان این که براساس گزارش دیوان محاسبات که بر مبنای وظایف مندرج در قانون هوای پاک تهیه شده، بیش از 20 سازمان به جز شهرداری درگیر بحث آلودگی هوا هستند، تاکید کرد: وزارت نفت، وزارت صمت، خودروسازها، وزارت بهداشت (به عنوان مطالبه گر)، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی در زمینه جلوگیری از کانون های گرد و غبار و پیگیری حقابه های دشت ها، سازمان آب، پلیس و... در کنترل آلودگی هوا مسئول هستند.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: بعضی از آلودگی ها مانند ذرات معلق در زمستان با چشم دیده می‌شوند. اما آلودگی‌هایی مانند اُزن نیز وجود دارند که عمق میدان دید را کم نمی‌کنند و با چشم دیده نمی‌شوند.
تغییر نحوه محاسبه شاخص ها
او با اشاره به اینکه مقایسه تعداد روزهای پاک در چند سال پیاپی چندان مقایسه جالب و کاربردی نیست و باید در یک بازه زمانی طولانی تر مورد بررسی قرارگیرد چرا که تاثیرات آب و هوایی و اقلیمی در یک سال می تواند بسیار تاثیر گذار باشد، عنوان کرد: مثلا سال 97 یکی از بهترین سالها از نظر تعداد روزهای پاک بود و بارش‌های مناسب در بهار و زمستان قبل از آن باعث کاهش آلودگی و تلطیف هوا شد. از سال گذشته بر اساس مصوبات وزارت بهداشت و محیط زیست، نحوه محاسبه شاخص‌ها خصوصا برای برخی از آلاینده‌ها مانند ذرات معلق تغییر کرده و معیارها سخت گیرانه‌تر شده و این امر باعث شده که مقایسه سالهای گذشته با هم با معیارهای قبلی و جدید اصلا صحیح نباشد. اما بررسی با یک شاخص و مقیاس مشابه نشان می‌دهد که در سال 99، بهاری مطلوبتر و زمستان نامطلوب و تعداد روزهای ناسالم بیشتری نسبت به سالهای قبل داشتیم.
آلودگی هوا و 5 هزار مرگ زودرس در هر سال در تهران
شهیدزاده در پایان یادآور شد: بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی حدود 7 میلیون مرگ زودرس به علت آلودگی هوا در جهان اتفاق می افتد. برآوردهایی که برای تهران ارائه می شود مختلف است اما طبق آخرین آماری که از سوی دانشکده بهداشت اعلام شده این رقم حدود 5 هزار نفر در سال است و طبیعتا هر چقدر میزان جمعیت و حجم آلودگی بیشتر شود، بر تعداد افرادی که دچار مرگ زودرس می شوند نیز اضافه می شود.
خبرنگار : علی سی پی