بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / پای صحبت‌های یکی از نویسندگان و فعالان عرصه‌ی تاریخ شفاهی نشسته است، فعال فرهنگی‌ای که قرار بود مهندس عمران شود اما امروز او را در لابلای کتابهایش می‌بینیم، از شعر گرفته تا دفاع مقدس و تا روزنامه‌نگاری.
«یاسر بابایی» در معرفی خود اظهار کرد: من آبان 58 در ایلام به دنیا آمده‌ام و چهل سال را رد کرده ام. اول به انتخاب کنکور! عمران خواندم که در آن موفق نبودم و از همان موقع دانشجویی به نوشتن جدی رو آوردم که حاصل آن یک رمان به اسم «خش و خاطره»، تعدادی شعر سپید و غزل و یک مجموعه داستان بود که تعدادی از آنها در سال‌های اخیر در مجموعه داستان «پوست کنده‌تر از مرگ» منتشر کردم.
وی گفت:در دوران نوجوانی هم یک چیزهایی نوشته بودم که یکی از آنها داستان ترسناکی در مورد ارواح و رابطه بین دو برادر بود که با نوشتنش خودم شبها می‌ترسیدم داخل حیاط خانه بروم! در سال 92 وارد رشته علوم سیاسی شدم و الان در مرحله کارشناسی ارشد مشغول تهیه پایان نامه هستم.
نشر «نیشتمان» ناخودآگاه یک ناشر تخصصی کتاب‌های کردی را برای مخاطب تداعی می‌کند،آیا واقعا این طور است؟
بابایی: من برای مجوز حدود 15 اسم داده بودم که توسط وزارت ارشاد عنوان نیشتمان انتخاب شد و از این بابت خوشحالم. یک اسم بزرگ و معنادار است و در ادبیات کُردی شاید برای نخستین بار به شکل ادبی در اشعار دکتر «ایرج خالصی» از نیشتمان استفاده شده است که در حال حاضر معنایی وسیع‌تر از ادبیات دارد. اما اینکه به خاطر کُردی بودن عنوان، نشر نیشتمان محدود به آثار زبان کُردی باشد، چنین نیست و خود را به این قید محدود نساختیم و به عنوان یک ناشر عمومی با تکیه بیشتر بر ادبیات داستانی و شعر در سال‌های اخیر فعالیت خود را شروع کردیم و علاوه بر این، کتابهایی در علوم اجتماعی و یادداشتهای سیاسی نیز داشتیم. لذا ما خود را ناشر تخصصی یک ژانر و گونه خاص از کتاب نمی‌دانیم ولی در هر حوزه‌ای هم که کتاب منتشر کرده‌ایم سعی کرده‌ایم تخصصی برخورد کنیم.
شما را با مدیریت نشر نیشتمان، روزنامه‌نگاری، نوشتن داستان در حوزه های ادبیات بزرگسال و نوجوان، ادبیات دفاع مقدس و تاریخ شفاهی و سرودن شعر و گاها مدیریت نشریه‌های سیاسی می‌شناسند، این تعدد حرفه‌ها که البته به هم نزدیک هستند، به نظرتان خوب است یا بد؟
این کار هم خوب بوده و دارای آسیب‌هایی نیز هست. باید به این فهرست حوزه سینما، رادیو و نمایش را نیز اضافه کنم و سالهایی که طراح فرش و گلیم بودم.خوبی کار این است که در همه حوزه‌ها به یک مهارتهایی می‌رسی و می توانی تأثیر آنها در همدیگر ببینی و از انجام همه آنها لذت ببری، ولی عیبش این است که باید چیزهای زیادی را با هم هل بدهی و این حرکت، تو را کند می‌کند. در اصول موفقیت هم تاکید بر تمرکز بر یک هدف شاخص است. البته در این سالها بیشتر این کارها و فعالیتها بر حسب نیاز بوده. مثلا لازم بوده نقشه فرش بکشم به آن ورود کرده و موفق هم بوده ام. یا مثلا صفحه آرایی و طراحی بر اساس نیاز برای نشریه دانشجویی بوده.
تمرکز نشر نیشتمان بیشتر بر انتشار چه آثاری است؟
ایده آل من به شخصه انتشار کتاب خوب است. کتابی که ارزش وقت و هزینه را داشته باشد. حالا همانطور که عرض کردم ممکن است ادبیات شامل شعر و داستان و ادبیات نمایشی باشد، یا کتاب‌های روانشناسی، اجتماعی، علوم سیاسی، فرهنگ عامه، کودک و نوجوان، تاریخی، ترجمه و غیره. اولویت هم در این مسیر با نویسندگان و اصحاب قلم استان ایلام و استانهای اطراف ماست. توجه عمده به آثار دفاع مقدس هم یک بخشی از ایده آلهای نشر نیشتمان است و آن را دارای کارکرد هویت ساز می دانیم که در ذیل تاریخ شفاهی قرار می گیرد و می تواند محدود به دوران دفاع مقدس هم نشود و روایتهای دیگری از مردم استان را نیز در بر بگیرد. اینها را که عرض کردم، کُردی و فارسی هم فرقی برایمان ندارد هر چند در راستای همان پروژه‌ی توجه به هویت سازی کتاب، ایده آل نشر نیشتمان حمایت از آثار مکتوب در حوزه زبان کُردی جنوبی نیز هست.
ایده‌آل شما چیست؟
خب بین ایده آل ما و شرایط موجود فاصله زیادی هست. ما تاکنون نتوانسته‌ایم از آثار زیادی حمایت کنیم و سرمایه ای نداریم که کارمان را توسعه بدهیم. خیلی کم کتابهایی داشته ایم که بیش از 100 نسخه از آنها منتشر شده باشد و از طرفی با فقدان یک سیستم کارای توزیع کتاب در استان روبه‌رو هستیم. شاید برای شما جالب باشد که بدانید رمان «مهر مهران» از بنده که یک ماجرای واقعی از اشغال مهران را دستمایه نگارش یک رمان نوجوان قرار داده، مردم مهران اصلا آن را ندیدند و خوانده نشد چه رسد به اینکه به استانهای همجوار و یا سایر استانها رسانده باشیم.
کتاب تاریخ شفاهی بنده با عنوان «قاف نشین» که در چهارمین جایزه کتاب سال استان ایلام مورد تقدیر قرار گرفت 50 نسخه از آن منتشر شد و به دست مخاطبانی که خواهان آن بودند، نرسید. لذا تا وقتی بتوانیم بر چنین چالشهایی غلبه کنیم، مجبوریم صرفا از ایده آلهای خود بگوییم و گرنه واقعیات وضعیت کتاب در ایلام چندان جای تعریف ندارد.
از کارهای تازه خودتان بگویید.
آخرین اثر من کتابی است در حوزه خاطرات دفاع مقدس که یک مستندنگاری فردمحور است با نام «شیرشکار» در خصوص زندگی سردار شهید ایلامی «مرتضی ساده میری» معروف به «هلتی» که با حمایت حوزه هنری استان ایلام منتشر و در اسفند 99 در نقطه صفر مرزی در محل یادمان قلاویزان مهران از آن رونمایی شد. کتابی است در 470 صفحه و حدود سه سال مصاحبه و تحقیق و تدوین آن طول کشید و امیدوارم به دست مردمی که طالب آنند برسد و خوانده شود.
کتابی دیگر هم در حال انتشار دارم با عنوان «گوش ماهی کر» که مجموعه ای از مناجاتنامه ها و قرآن‌نوشته های من در 15 سال اخیر است که به زودی در اختیار علاقمندان قرار می گیرد.
سال قبل در چهارمین دوره جایزه کتاب سال استان ایلام کتاب «قاف‌نشین» از شما در گونه تاریخ شفاهی دفاع مقدس، به روایت حسین قادری در بخش مستندنگاری به عنوان اثر تقدیری انتخاب و تجلیل شد، ویژگی این کتاب به نظر خودتان چه بود؟
این کتاب به نظر خودم حداقلی از استانداردهای یک کتاب تاریخ شفاهی را دارد. مصاحبه‌ها دوطرفه است و لحن راوی تا حد زیادی حفظ شده است. برای نخستین بار به شکلی مستند از آغازین روزهای جنگ در مرز ایلام و تشکیل گروه‌های مقاومت روستایی و ایلی در منطقه دهستان بولی در این کتاب صحبت شده. پاورقی نویسی و مستند کردن روایتهای راوی و همچنین تدوین فهرست نمایه اشخاص و اماکن و عملیاتها در انتهای کتاب، به قاف نشین تراز استاندارد خوبی داده است ولی فکر می کنم از نظر طرح روی جلد امتیاز زیادی را از دست داده باشد.
از کتاب‌های در دست تدوین بگویید.
یک کتاب تاریخ شفاهی دیگر با نام موقت «آبدانانی‌ها» دارم به روایت آقای جابری که باز هم بسیاری از روایت‌های آن برای نخستین بار است که بازگو می شود و تمرکز خوبی روی آبدانان و شهدای آبدانان دارد که در مرحله تدوین نهایی است. در حوزه ادبیات نیز در حال انتخاب اشعار و جمع و جور کردن مجموعه شعر سپید «اندوه پروانه‌ها» هستم که آن را تا پیش از نوروز منتشر خواهم کرد.
گفت‌وگو: محمدجواد داودی‌نصر