بزرگنمايي:

نسیم گیلان -

معاونت زنان و خانواده مسئولیت بسیار سنگینی را بر دوش دارد. چراکه این معاونت با مخاطب 40 میلیون نفری زنان، به صورت خاص و با پسوند خانواده، با 80 میلیون نقر روبرو است که خانواده، نسل‌های آینده، فرزندان و ... را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
لیلا سادات زعفرانچی عضو هیات علمی اقتصاد و فعال حوزه زنان و خانواده عنوان کرد: بحث تخصصی حوزه اشتغال و وضعیت اقتصادی زنان، موضوع بسیار مهمی است. چراکه اکنون با جمعی از خانواده‌های شهرنشین روبرو هستیم که به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی، ناگزیرند تا بیش از یک نفر از اعضای خود را روانه بازار کار کند. حالا کرونا، اگر چه ممکن است ثبات نداشته باشد، اما تاثیری که بر روی بازار کار گذاشته، تقریباً پردامنه و وسیع است. از این رو؛ اندیشمندان معتقدند تاثیر اقتصادی کرونا شاید چند صد سال آینده بشر را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
حاکمیت، باید به جبرانِ تصمیم عاقلانه زنان، برنامه‌هایی داشته باشد
زعفرانچی گفت: یکی از دغدغه‌های مهم در فعالیت اجتماعی و اقتصادی بانوان، توازن کار و زندگی با اولویت نقش‌های اصلی آن‌ها در خانواده به عنوان همسر، مادر و... است. چرا که در بسیاری از موارد، نقش آفرینی اقتصادی زنان باعث میشد تا زمان کمتری را در خانواده حضور داشته باشند. در واقع؛ شبیه به مردان وارد بازار کار شده و، چون دارای مسئولیت‌هایی در خانواده بودند و ما نیز در برخی حوزه‌های استراتژیک از جمله؛ تربیت فرزند و... احساس دغدغه می‌کردیم. اما حالا فضای بازار کار به سمتی می‌رود که بحث انعطاف پذیری و استقلال، جزو ویژگی‌های کار به شمار می‌رود و چه بسا بعد از کرونا، ارزان‌ترین ابزار ارتباط و کار بانوان همین دورکاری و ارتباطات مجازی باشد.
استقلال در کار و انعطاف پذیری، دو ویژگی منحصر به فردِ اشتغال بانوان / فرهنگ‌سازی، رسانه و مبحث اقتصاد؛ سه مولفه مهم در افزایش جمعیتوی ادامه داد: باید بگویم که در آینده، فارغ از جنسیت مرز بین کار و زندگی به سمت کدر شدن می‌رود. از این رو؛ طی چند سال آینده نیز تعریف ما از زمان و مکان کار کاملاً متفاوت خواهد بود. اما باید برای همین آینده، در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و امنیت شغلی بانوان در حوزه‌های اینترنتی و دیجیتال، برنامه ریزی داشته باشیم. چرا که زنان نباید بین خانواده و کار یکی را انتخاب کنند و در دوگانگی قرار بگیرند. برنامه‌ای برای زن تحصیل کرده، که خواهان مشارکت اقتصادی است و در دوره کرونا یکی از آسیب دیده‌ترین اقشار، اشتغال بانوان بود که به دلیل مشغله سلامت و بهداشت، به درون خانه و خانواده بازگشتند تا رسالت و وظیفه خود را انجام دهند. اما حاکمیت باید برای جبرانِ تصمیم عاقلانه زنان نیز برنامه‌هایی در آینده داشته باشد.
مادران و زنان سرپرست خانوار؛ دغدغه معیشت، هزینه سلامت و کیفیت آموزش فرزندان‌شان را دارند
عضو هیات علمی اقتصاد؛ اظهار کرد: دوره کرونا، تجربه جهانی است که در آن، خانواده با مشکلات اقتصادی، فارغ از جنسیت، دست و پنجه نرم می‌کند. اما مسئله بسیار مهم سرپرستان خانواده اعم از؛ مرد و زن هستند که اصلی‌ترین وظیفه تامین معیشت خانواده را بر عهده دارند و در دوران کرونا به نظر می‌رسد، ملاحظه این گروه‌های خاص در بازار کار، باید انجام شود.
اما در حوزه بحث‌های فرهنگی نیز مهم است. چراکه خانواده‌ها در دوران کرونا، آسیب‌های اقتصادی در کنار سلامت داشتند. از این رو؛ آرامش روانی کل خانواده تحت تاثیر قرار گرفته و این وظیفه مادر، همسر را دو چندان می‌کند. چراکه تامین امنیت روانی خانواده و بازتولید آن برای همسر، فرزندان و... برعهده بانوی خانه است.
وی افرود: همچنین دانش آموزان و فرزند آنان بیش از یکسال، از مدرسه دور بودند و مادران نیز باید آمیخته با وظایف شغلی دورکاری شان به بحث تحصیل فرزندانشان نیز رسیدگی کنند. علاوه برآن؛ مادرانی را داریم که دغدغه معیشت، هزینه سلامت و کیفیت آموزش فرزندان خود را دارد. چراکه دوره کرونا، صرفاً دوره فشار اقتصادی برای بانوان نبوده و بر خانواده‌ها فشار مالی را تحمیل کرده است. مسئله‌ای که تنها خاصِ کشور ما نیست و در سراسر دنیا جاری است، اما کشور‌هایی که بستر‌هایی از جمله؛ دورکاری در بازار کار را مهیا کردند، کمتر آسیب دیده اند. در نهایت ما باید بدانیم که دوره پس از کرونا، ایجاب می‌کند که ما بستر‌های مناسبی را برای اشتغال زنان و مردان طراحی کنیم و آنچه معمولاً فراموش می‌شود این است که ما باید کار را به خانه بیاورید نه افراد را به فضای بازار کار.
فعال حوزه زنان و خانواده با بیان اینکه یکی از بحث‌های پرچالش حوزه زن و خانواده، مبحث اشتغال بانوان است، ادامه داد: امروزه با عده کثیری از بانوان تحصیلکرده و دانشگاهی جوان، در مناطق شهری روبرو هستیم که خواهان مشارکت در فضای بازار کار هستند. همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری زنانِ جوان تحصیلکرده، بسیار بالا است و این بدین معناست که افراد بیشتری مطالبه حضور در فرصت‌های شغلی را داشتند، اما بازار کار، تمهیدات لازم را برای گسترش فرصت‌های بازار کار برای آن‌ها و متناسب با این حوزه نداشته است. درواقع؛ همزمان با بالا رفتن نرخ بالا مشارکت اقتصادی زنان، شاهد افزایش نرخ بالای بیکاری بوده ایم. چراکه بازار کار نتوانسته فرصت‌های شغلی مناسبی را برای زن جوان تحصیل کرده بخصوص در مناطق شهری ایجاد کنند.
استقلال در کار و انعطاف پذیری، دو ویژگی منحصر به فردِ اشتغال بانوان
وی عنوان کرد: علاوه بر آن؛ نرخ بیکاری زنان در مناطق روستایی پایین‌تر از منطق شهری است. چراکه اصولاً مرز بین کار و زندگی در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی از هم گسیخته‌تر است و شکل کار در مناطق روستایی هم راستا‌تر با وظایف خانوادگی زنان است. به نظر می‌رسد مسئله مهمی نه تنها در کشور ما بلکه در کل کشور‌های جهان وجود دارد که اصولاً اگر کار بانوان دارای دو ویژگی منحصر به فردی از جمله؛ استقلال در کار و انعطاف پذیری در کار باید و هر چه شغل زنان مستقل‌تر و خویش فرما‌تر باشد، مدیریت زمانی و مکانی بر عهده خود زنان باشد، بازدهی و مدیریت آن‌ها نیز بیشتر است. از این رو؛ دولت باید به دنبال احیای حوزه‌هایی از اشتغال باشد که ویژگی‌هایی از جمله؛ مشاغل خانگی، مشاغل نیمه و دورکاری را داشته باشد. اما شرایط دورکاری که کشور در حال تجربه کردن است، زمانی در دولت نهم و دهم در هیئت دولت مطرح می‌شد، اما چون بستر لازم و زیرساخت آن، وجود نداشت، به فراموشی سپرده می‌شود. حالا با اوج‌گیری کرونا دوباره همان قانون دورکاری، بعد از 8 سال که به تعویق افتاده بود، در دستور کار دولت دوازدهم قرار می‌گیرد و افراد به اجبار خود را به جریانِ دورکاری میسپارند، در صورتیکه دورکاری یکی از نقاط قوتی است که باعث می‌شود، هویت فرهنگی و خانوادگی در کنار بازار کار بانوان حفظ شود.
همچنین زعفرانچی گفت: از طرفی؛ بحث کارآفرینی یکی از موضوعات بسیار جدی است که دولت باید به آن عنایت داشته باشد. چراکه کارآفرینان از زنانی تشکیل شده که از شبکه نخبگانی و عموم برگرفته، ایده‌های خلاق و انگیزه کار دارند. همچنین وابستگی سازمانی و نهادی ندارند و می‌توانند مستقل و آزاد، ساختار کار خود را مدیریت کنند و این مسئله به آن‌ها جسارت می‌دهد تا بتنوانند وارد حوزه‌هایی شوند که حتی ارزش افزوده بیشتری را در حوزه اقتصادی تأمین کنند. کشور ما نیز باید شکل و مدل اشتغال زنان را از مدل سنتی کارمند محوری تغییر دهد، فرصت‌های بازار کار در 10 سال آینده به خوبی بشناسد و زنان را به مسیری هدایت کند تا شرایط جدید را تجربه کنند و این هدایت شغلی یکی از رسالت‌های مهم دولت می‌تواند باشد.
فرهنگ‌سازی، رسانه و مبحث اقتصاد؛ سه مولفه مهم در افزایش جمعیت
عضو هیات علمی اقتصاد اذعات کرد: مسئله جمعیت یکی از مباحث بسیار مهم برای کشور و حاکمیت است. بدین معنا که شما برای پیگیری بسیاری از مسائل ممکن است، فرصت‌هایی را داشته باشید، اما مسئله جمعیت بسیار در اولویت است و قبل از بسته شدن پنجره جمعیتی باید برنامه‌های موثری را در این راستا داشته باشیم. یکی از برنامه‌ها می‌تواند مباحثِ اقتصادی باشد. چراکه در حال و هوای امروز جامعه کهدخانواده در تنگنای معیشت است، بحث تامین مالی می‌تواند بسیار مهم و تاثیرگذار باشد تا فرزند آوری صورت گیرد.
وی افزود: علاوه بر آن؛ فرهنگ سازی نقش مهمی را ایفا می‌کند و به طور مثال؛ روسیه یکی از کشور‌هایی است که دغدغه جمعیت دارد و مباحث فرهنگی در این کشور، در کنار بحث‌های اقتصادی بسیار جدی دنبال می‌شود تا خانواده به فرزندآوری تشویق شود. چرا که آنان از فضای رسانه برای جلب توجه خانواده‌ها بدرستی بهره برده و در واقع؛ این مسئله را نشان می‌دهند که خانواده‌های پرجمعیت در حل مسائل اجتماعی نقش بسیار مهمی دارند. اما باید سوال کرد که کشور ما به چه میزان توانسته است از رسانه خود در جهتِ مباحث جمعیتی بهره ببرد و حتی رسانه ملی ما به چه میزان توانسته برنامه‌های درست و به دور از شعار داشته باشد که به نوعی ناخودآگاه خانواده را به محتوای آن جذب کند و به جامعه فهم کند که یک خانواده پرجمعیت و داشتن فرزند بیشتر برای جامعه دوست داشتنی‌تر است.
اما اکنون با یک کابینه‌ای از دولت مردان یا زنان رو به رو هستیم که هرکدام یک حوزه وزارتی را با مخاطب خاص خود پوشش می‌دهند، اما در حوزه زن و خانواده با معاونتی روبرو هستیم که مخاطب 40 میلیون نفر به صورت خاص هستند و با پسوند خانواده، 80 میلیون دیگر را به خود اضافه می‌کنند؛ بنابراین تقریباً هیچ وزارتخانه‌ای را نمی‌توانید سراغ داشته باشید که با جمعیت 120 میلیون نفری، یعنی فراتر از جمعیت یک کشور کار کند و خانواده، نسل‌های آینده، فرزندان و ... را تحت تاثیر خود دهد.
حالا برای یک همچین معاونتی به دنبال جریان سازی هستیم که اگر این معاونت بتوانند به درستی کار خود را در حوزه جمعیت انجام دهد، بسیار موثر است و د این مسیر، فرهنگ سازی، رسانه و برنامه ریزی اقتصادی می‌تواند مولفه‌های اساسی افزایش جمعیت کشور باشد.