بزرگنمايي:
نسیم گیلان - ایسنا / من یار مهربانم دانا و خوش زبانم، این بیت مطلع ابیاتی است که هر فرد مدرسه رفته‌ای با خواندن آن، قیل و قال و سادگی دوران دبستان برای او تداعی می‌شود؛ اما فارغ از این حس نوستالژیک، نشان از پدیده‌ای است که سعی در معرفی خود دارد اما در این روزگار کمتر مورد مهر قرار می‌گیرد.
هر چند عشق دوران کودکی‌مان یار مهربان بود یاری که این روزها کمتر مهربانی‌اش را همراهی می‌کنیم و اجازه دادیم سرو رویش را غبار نامهربانی بگیرد، غافل از اینکه این روزها هم تنها دوستی که می‌تواند همراه لحظه‌هایمان باشد، کتاب است.
کافی است کمی وقت بگذاری و گشتی در شهر سطح شهرهای مختلف بزنی، آن وقت می‌بینی جای این یار مهربان را چه چیزهایی که پر نکرده است. هرچند همه چیز در این شهرها عرضه می‌شود از مبل و رختخواب و پارچه و البسه گرفته تا موبایل فروشی و خواربار فروشی اما روز به روز تعداد کتاب‌فروشی‌ها کمتر می‌شود.
تولید کتاب بر اساس نیاز نیست
یکی از فعالان فرهنگی با اظهار تأسف از اینکه تولید کتاب بر اساس نیاز جامعه نیست و در بسیاری مواقع برای ایجاد رزومه است، گفت: برخی نویسندگان ضرورت نوشتن کتاب را نمی‌دانند.
حسن مدرس با اشاره به اینکه هرچند تولید کتاب فوق‌العاده افزایش یافته اما چون بر اساس نیاز جامعه نیست نویسندگان برای حمایت و خرید کتاب‌هایشان مدام به اداره‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرهای مختلف مراجعه می‌کنند، افزود: چون تعداد اندکی از نویسندگان صاحب تفکر نیستند از کتاب‌هایشان استقبالی نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در همه حوزه‌ها نیازمند رفتار فرهنگی هستیم اما این نوع رفتار از قفسه‌های کتاب به این شکل بیرون نمی‌آید، بیان کرد: اکنون بسیاری از قرائت‌خانه‌های دانش آموزان برای مطالعه کتاب‌های درسی استفاده می‌شود.
این فعال حوزه کتاب‌خوانی با اشاره به اینکه بر همین اساس اکنون در قفسه‌های کتابخانه‌ها کتاب‌های درسی ارائه می‌شود، اذعان کرد: اگر بخواهیم روح و زندگی در کتابخانه‌های ما وجود داشته باشد نیازمند نشست‌های کتاب‌خوان هستیم.
وی با اعلام اینکه ما نیاز به مطالعه کتاب نداریم بلکه نیازمند تفکر، اندیشه و نقد هستیم، گفت: اگر امروز کتاب در جامعه جایگاهی ندارد به دلیل بی‌توجهی برخی مسئولانی است که حتی حاضر نیستند برای یک بار هم شده در کتابخانه‌ها حضور پیدا کنند.
وضعیت مطلوب نیست
سال‌هاست غربت کتاب و کتاب‌خوانی و سیر نزولی مطالعه از جمله نگرانی‌های جامعه ایرانی است که باعث شده متخصصان و کارشناسان امر بعضی اوقات از عباراتی مانند «نامهربانی با یار مهربان» و «قهر فرهنگی» برای توصیف این وضعیت استفاده کنند.
یکی از اعضاء کتابخانه‌های جنوب خراسان رضوی با اظهار تأسف از اینکه فاصله با کتاب و کتاب‌خوانی در جامعه ما بسیار است، اظهار کرد: متأسفانه برخی مسئولان تنها برای گرفتن عکس یادگاری و انتشار آنها در فضای مجازی در مراسم‌های مربوط به کتاب شرکت می‌کنند.
رضا امیری با انتقاد از بی‌تفاوتی‌ها نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی، بر ضرورت ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی در سطح جامعه تأکید کرد و افزود: وقتی در جامعه‌ای مطالعه نباشد هیچ‌گاه از تجربیات گذشته عبرت نگرفته و به منافع کوتاه مدت و زودرس بسنده می‌کنند.
وی با تأکید بر این که برای بهبود سرانه مطالعه نباید فقط منتظر اقدامات نهاد کتابخانه‌ها بود، بلکه همه مسئول هستند، گفت: متأسفانه هنوز بسیاری از روستاهای خراسان رضوی فاقد کتابخانه مناسب هستند.
این فعال فرهنگی گفت: هرچند هیچ نهادی به میزان آموزش و پرورش نمی‌تواند تأثیرگذار باشد اما برخی معلمان آخرین کتابی که مطالعه کرده‌اند را یادشان نیست، با این وضعیت نمی‌شود دانش‌آموز را به مطالعه تشویق کرد.
وی با اظهار تأسف از اینکه برخی معلمان به جای تشویق دانش آموزان به پژوهش و تحقیق آنها را به کپی کردن از اینترنت تشویق می‌کنند، اذعان کرد: مطالعه یکی از شاخص‌های اصلی فرهیختگی در جوامع است.
بی‌تفاوتی به کتاب
از سویی اولویت نداشتن تلاش برای ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه، قیمت سرسام آور کتاب و کاغذ، اهمیت ندادن به فعالان عرصه فرهنگ و نویسندگی به شکل شایسته و سایه افکندن دغدغه‌های اقتصادی و اجتماعی بر ذوق فرهنگی شهروندان از جمله چالش‌های حوزه کتاب و کتاب‌خوانی است.
حسین قربانی از فعالان فرهنگی هم با بیان اینکه تا وقتی کتاب برای مسئولان اهمیت نداشته باشد نخواهند توانست برنامه‌ریزی خوبی برای بهبود وضعیت مطالعه در جامعه داشته باشند، گفت: اینکه مسئولان نسبت به کتاب بی‌تفاوت هستند نگران کننده است.
وی خاطرنشان کرد: با این که برخی از مسئولین دارای کتابخانه‌های زیبایی در اتاق‌های خود هستند اما متأسفانه هیچ‌کدام از آنها را مطالعه نمی‌کنند.
قربانی هم چنین با انتقاد از اینکه هیچ‌کدام از معلمان به‌جز کتاب‌های درسی کتاب دیگری مطالعه نمی‌کنند، اظهار کرد: تا زمانی که معلم، والدین و مسئولان با کتاب آشتی نکنند نمی‌توان انتظار داشت که فرزندان ما کتاب‌خوان تربیت شوند.
این فعال فرهنگی با بیان اینکه بسیاری از کتاب‌های جدیدی که وارد کتابخانه‌ها به‌ویژه کتابخانه‌های مدارس می‌شود از غنای مناسبی برخوردار نیست، افزود: تا زمانی که ایرانی‌ها به مطالعه احساس نیاز نکنند وضعیت کتابخانه‌ها همانند قبل باقی خواهد ماند.
وی با اظهار تأسف از اینکه بسیاری از مردم هنوز با فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی غریبه هستند، افزود: این افت بزرگی است که دامن‌گیر شده است.
قربانی با اشاره به اینکه در منابع کودک از ضعف بسیاری برخورداریم، بیان کرد: بسیاری از اعضاء کتابخانه‌ها فقط برای مطالعه کتاب‌های درسی به کتابخانه مراجعه می‌کنند به طوری که اگر کتاب‌های تست و کمک‌درسی را حذف کنیم شاهد کاهش قابل توجهی از اعضاء خواهیم بود.