نسیم گیلان - زومیت / پژوهش جدیدی نشان می‌دهد دیدن چهره‌های بیمار ممکن است سیستم ایمنی را برای مقابله با عوامل بیماری‌زا آماده کند.
نتایج پژوهش جدیدی نشان می‌دهد مغز و سیستم ایمنی افراد ممکن است بدون تماس فیزیکی با عامل بیماری‌زا، تنها ازطریق نشانه‌های ظاهری بیماری مانند چهره‌های بیمار واکنش نشان دهند.
بازار ![]()
مطالعه‌ای جدید در مجله نیچر نوروساینس، نشان می‌دهد که فعالیت مغز شرکت‌کنندگانی که در واقعیت مجازی چهره‌های بیمار را می‌بینند، تغییر می‌کند. تغییرات مغزی مشاهده‌شده در مطالعه مربوط به بررسی فضای شخصی و شناسایی تهدید یا خطر بود. علاوه‌بر‌این، فعالیت برخی از سلول‌های ایمنی در خون آن‌ها نیز افزایش پیدا کرد.
مایکل اروین، متخصص در زمینه‌ی ایمنی‌شناسی عصبی-روانی از دانشگاه کالیفرنیا لس آنجلس که در پژوهش جدید مشارکت نداشته است، می‌گوید: «این مطالعه در نوع خود بی‌نظیر است، زیرا نشان می‌دهد سیستم ایمنی افراد تنها با شناسایی بصری چهره‌ای که بیمار به نظر می‌رسد، می‌تواند فعال شود.»
در پژوهش اخیر، 248 شرکت‌کننده به چهره‌هایی شبیه به انسان نگاه کردند که در واقعیت مجازی به سوی آن‌ها نزدیک می‌شدند. برخی از آواتارها علائم واضح بیماری مانند سرفه یا جوش‌های پوستی داشتند، در‌حالی‌که برخی دیگر چهره‌ای ترسیده یا خنثی داشتند. وقتی افراد در واقعیت مجازی چهره‌هایی را می‌دیدند که بیمار به نظر می‌رسیدند و به آن‌ها نزدیک می‌شدند، بدن آن‌ها سریع‌تر از حالت معمول به لمس صورت واکنش نشان می‌داد. این واکنش سریع نشان می‌دهد که حتی بدون اینکه واقعاً در خطر باشند، مغز و بدن آن‌ها در حالت هشدار و آمادگی بیشتر برای دفاع یا محافظت قرار گرفته بودند.
تصویربرداری مغزی نشان داد که نواحی مغز که مسئول پایش فضای شخصی هستند، به چهره‌های بیمار واکنشی متفاوت از چهره‌های خنثی یا ترسیده نشان می‌دادند. همچنین، شبکه‌ای از مغز به نام «شبکه برجسته‌ساز» که به تشخیص رویدادهای مهم در محیط می‌پردازد، فعال شد.
آزمایش خون نشان داد که فعالیت سلول‌های لنفوئیدی ذاتی شرکت‌کنندگانی که چهره‌های بیمار را دیده بودند، بالاتر بود. این سلول‌ها که از نخستین پاسخ‌دهندگان سیستم ایمنی هستند، به سلول‌های ایمنی دیگر هشدار می‌دهند.
پژوهشگران برای بررسی این موضوع که تغییرات مشاهده‌شده شبیه پاسخ‌های واقعی به عفونت هستند، پاسخ‌ها را با واکنش به واکسن آنفلوآنزا مقایسه کردند. الگوی فعال‌سازی سلول‌های لنفوئیدی ذاتی در واکسن مشابه الگوی شرکت‌کنندگانی بود که درمعرض آواتارهای عفونی قرار گرفته بودند.
مدارهای مغزی درگیر ممکن است ازطریق محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال، یعنی همان شبکه‌ای از نواحی مغز و غدد که پاسخ‌های استرس را کنترل می‌کنند، بر سیستم ایمنی تأثیر بگذارند. سیلویا سرینو از نویسندگان مقاله، می‌گوید: «نشان دادیم که هیپوتالاموس در مواجهه با تهدید عفونت، ارتباطش را با شبکه برجسته‌ساز افزایش می‌دهد.»
یافته‌های پژوهش جدید در آینده می‌تواند کاربردهای عملی داشته باشد و ممکن است بتواند واکنش بدن به واکسن‌ها را بهبود دهد یا اثربخشی داروهای خاص را بیشتر کند. سرینو می‌گوید: «اگر به آنفلوانزا مبتلا هستید و پاراستامول (استامینوفن) مصرف می‌کنید، شاید بتوانید با استفاده از واقعیت مجازی و تنظیم واکنش سیستم ایمنی، اثر دارو را تقویت کنید.»
بااین‌حال، یافته‌های اخیر هنوز در مراحل مقدماتی هستند؛ زیرا پژوهشگران ابتدا باید به درک کامل‌تری از آنچه در حال وقوع است، دست پیدا کنند. آن‌ها فقط دو نوع از سلول‌های ایمنی را اندازه‌گیری کردند: سلول‌های لنفوئیدی ذاتی و نوع دیگری از سلول‌های سفید خون به نام سلول‌های کشنده طبیعی که در این مطالعه تغییر چندانی نداشتند. کارشناسان مستقل می‌گویند تحلیل پاسخ ایمنی در این مطالعه نسبتاً ابتدایی است و باید بررسی‌های دقیق‌تری انجام شود.
پژوهشگران درحال بررسی عمیق‌تر موضوع مورد بحث هستند. برای مثال، آن‌ها تلاش می‌کنند تا دریابند که اثرات مشاهده‌شده تا چه مدت پایدار می‌مانند و همچنین قصد دارند سلول‌ها و مولکول‌های بیشتری را پایش کنند.
ذکر این نکته نیز ضروری است که مطالعه فقط بر افراد جوان تمرکز داشته است و مشخص نیست یافته‌ها تا چه اندازه قابل تعمیم به افراد مسن هستند. اروین می‌گوید: «تفاوت‌های زیستی زیادی بین سنین مختلف، جنسیت‌ها و احتمالاً قومیت‌ها وجود دارد. تمام این عوامل باید مورد توجه قرار گیرند.»