نسیم گیلان - ایرنا / بورس انرژی اول شهریور ماه از ابلاغ شیوه‌نامه عرضه بنزین سوپر در این بورس و کشف قیمت آن از سازوکار بازار خبر داد؛ این در حالی است که بررسی قیمت بنزین معمولی عرضه شده در بورس انرژی طی دو سال اخیر نشان می‌دهد نرخ این محصول 3 برابر شده است.
محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور 22 آبان سال گذشته آیین‌نامه اجرایی تبصره 8 ماده واحده قانون بودجه سال 1403 کل کشور در خصوص محل مصرف منابع حاصل از درآمد فروش فرآورده‌های نفتی را به دستگاه‌های ذیربط ابلاغ کرد. ماده 9 این آیین‌نامه درباره صدور مجوز واردات بنزین سوپر از سوی اشخاص حقوقی بخش خصوصی بود که متن آن به این شرح است:
ماده 9ـ واردات و توزیع بنزین ویژه (سوپر) توسط اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت با قیمت غیریارانه‌ای به صورت مجزا از زیرساخت‌های توزیع سوخت یارانه‌ای، با رعایت قوانین و مقررات مجاز است.
فقط کشف قیمت از بستر بورس انرژی صورت می‌گیرد
هفتم مرداد امسال محمد نظیفی مدیرعامل بورس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره عرضه بنزین سوپر در بازار سرمایه و از بستر بورس انرژی اظهار کرد: برای عرضه بنزین سوپر با شرکت ملی پالایش و پالایش فرآورده‌های نفتی مذاکراتی داشتیم که بعد از واردات بین توزیع‌کنندگان بر اساس مکانیسم بازار و به صورت رقابتی در تابلوی بنزین سوپرِ بورس انرژی، کشف قیمت انجام شود.
مدیرعامل بورس انرژی خاطرنشان کرد: در حال حاضر بنزین سوپر در جایگاه‌های سوخت عرضه نمی‌شود و امیدواریم این فرآیند از مسیر بازار طی شود تا بدون هیچ حاشیه‌ای که رانت اقتصادی برای افراد خاصی ایجاد کند و با تکیه بر سازوکار بازار این کالا به دست مردم برسد.
این مقام مسئول در بازار سرمایه اضافه کرد: واردکنندگان بنزین سوپر مجوزهای واردات را از شرکت ملی پخش و پالایش دریافت می‌کنند؛ اینها در بورس انرژی عرضه‌کننده خواهند بود و خریداران این محصول از بورس انرژی، شرکت‌های توزیع‌کننده بنزین سوپر میان جایگاه‌داران خواهند بود.
نظیفی تأکید کرد: ما در بورس انرژی فقط به عنوان تابلوی کشف نرخ میان واردکننده و توزیع‌کننده ایفای نقش خواهیم کرد. در گام‌های بعدی می‌توان جایگاه‌داران را نیز به این بخش اضافه کرد.
بنزین سوپر شاید لیتری 50 هزار تومان
درباره نرخ گذاری بنزین سوپر وارداتی توسط بخش خصوصی، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت شنبه 25 مرداد در حاشیه نشست هیأت دولت به خبرنگاران گفت: بنزین سوپر (ویژه) در جایگاه‌های خاص و به‌صورت آزاد عرضه می‌شود و قیمت آن بر اساس هزینه تمام‌شده و حاشیه سود بخش خصوصی تعیین خواهد شد. این رقم با توجه به هزینه خرید، حمل‌ونقل و سایر هزینه‌ها ممکن است به بیش از 50 هزار تومان در هر لیتر برسد.
ابلاغ شیوه‌نامه عرضه بنزین سوپر در بورس انرژی
سرانجام یکم شهریور شرکت بورس انرژی ایران اعلام کرد: طی روزهای اخیر شیوه‌نامه تامین و توزیع بنزین ویژه (سوپر) از سوی وزارت نفت به بورس انرژی ایران ابلاغ شد که مجوز واردات و توزیع این فرآورده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای اشخاص حقوقی واجد شرایطی که درخواست خود را در درگاه ملی مجوزها ثبت کنند، صادر می‌شود که دارا بودن حداقل 3 سال سابقه کاری مرتبط با یکی از فعالیت‌های صادرات، واردات، تولید یا توزیع فرآورده‌های نفتی از جمله شرایط لازم جهت درخواست مجوز واردات و از اصلی‌ترین الزامات آن است.
بر اساس این شیوه‌نامه، قیمت‌گذاری رقابتی برای عرضه بنزین ویژه به مصرف‌کنندگان نهایی توسط دارنده مجوز توزیع مجاز است و وزارت نفت و شرکت‌های تابعه ذیربط مجاز به دخالت در امر قیمت‌گذاری نیستند و بورس انرژی ایران نیز اعلام کرده که از زیرساخت‌های مناسب در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی برای برگزاری عرضه بنزین ویژه (سوپر) برخوردار است.
دستاورد دو سال عرضه بنزین در بورس انرژی چه بود؟
اگرچه عرضه بنزین سوپر در بورس انرژی برای نخستین بار است که انجام می‌شود اما در سال‌های اخیر و حتی سه ماهه نخست امسال، بنزین معمولی در بورس انرژی عرضه می‌شد که نگاهی به آمارهای اعلام شده از سوی بورس انرژی از تیر ماه 1402 تا تیرماه امسال در گزارش‌های ماهانه این شرکت، بیانگر موارد زیر است:
آغاز عرضه از تیرماه 1402 - دامنه قیمتی در محدوده لیتری 30 هزار تومان
- در تیرماه 1402 قیمت هر لیتر بنزین در بورس انرژی بین 19 هزار و 400 تومان تا 20 هزار و 500 تومان در نوسان بود
- حداقل قیمت کشف شده بنزین در رینگ داخلی بورس انرژی طی معاملات آبان 1402 به لیتری 24 هزار تومان کاهش می‌یابد اما مهر ماه همان سال (1402) این رقم 32 هزار تومان بود
- در بهمن 1402 بنزین در بورس انرژی به لیتری 28 هزار تومان رسیده بود
- در اسفند 1402 اگرچه نرخ بنزین در رینگ داخلی بورس انرژی همان لیتری 30 هزار تومان به فروش می‌رسد اما در رینگ بین‌الملل 10 هزار تن بنزین پتروشیمی شازند لیتری 113 دلار و 3 سنت فروخته شد در حالی که 10 هزار تن بنزین پتروشیمی شازند در دی ماه 1402 در رینگ بین‌الملل لیتری 30 دلار کشف قیمت شده بود که نشان‌دهنده رشد بیش از 4 برابری قیمت بنزین در رینگ بی‌الملل طی دو ماه بوده است.
ورود به دامنه قیمتی زیر 45 هزار تومان در سال 1403
- در خرداد 1403 بنزین پتروشیمی شازند در رینگ بین‌الملل بورس انرژی نیز عرضه می‌شود که 10 هزار تن از این محصول با قیمت لیتری 62 دلار و 3 سنت به فروش می‌رسد
- در آذر ماه 1403 کشف قیمت بنزین پالایشگاهی زیر 40 هزار تومان در هر لیتر بوده و ارزانترین کشف قیمت انجام شده به لیتری 32 هزار تومان برمی‌گردد ولی در آبان حداقل قیمت 31 هزار تومانی هم اتفاق می‌افتد.
- دی ماه 1403 بنزین در بورس انرژی به لیتری 43 هزار تومان فروخته شد
بر این اساس در سال 1403 شاهد تغییرات ناگهانی قیمت بنزین در رینگ بین‌الملل تنها ظرف 5 ماه هستیم.
بنزین بورسی در سال 1404 - عرضه گرانترین بنزین در فروردین
- ارزانترین نرخ کشف شده بنزین امسال در اردیبهشت با 43 هزار و 500 تومان در هر لیتر و گرانترین بنزین بورسی امسال لیتری 62 هزار تومان در فروردین ماه بوده است.
- در ماه‌هایی که خریدار بیشتر بوده، قیمت‌ها کمتر بوده اما اغلب تعداد خریداران هر بار عرضه بنزین معمولی در بورس انرژی در هر ماه کمتر از 5 شخص بوده است.
- در اردیبهشت امسال یک شرکت پتروپالایش در ماهشهر نیز به جمع عرضه‌کنندگان بنزین در بورس اضافه شد.
- فقط محصول 3 شرکت پتروشیمی امیرکبیر (از شرکت‌های تابعه شرکت ملی پتروشیمی و زیرمجمعه مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی (ره)) پتروشیمی ایلام و پتروشیمی شازند عرضه شده اند.
- همه بنزین‌های عرضه و فروخته شده از بستر بورس انرژی در شرکت‌های پتروشیمی (بنزین پتروشیمی) تولید شده و هیچ محصول بنزین پالایشگاهی در بورس انرژی ارائه نشده است.
نگاهی به تحولات قیمتی صورت گرفته در بنزین عرضه شده در بورس انرژی می توان گفت که قیمت بنزین در فاصله زمانی دو سال از تیر ماه 1402 تا تیر ماه 1404 در رینگ داخلی بورس انرژی رشد 3 برابری (300 درصدی) داشته است.
بنزین ویژه (سوپر) وارداتی چه ویژگی هایی دارد؟
بر اساس شیوه نامه تامین و توزیع بنزین ویژه (سوپر) که اواخر سال گذشته از سوی وزارت نفت به بورس انرژی ایران ابلاغ شد، بنزین سوپر با رعایت استاندارد یورو پنج، استاندارد ملی 22920 و درجه اکتان بیشتر و مساوی 95 به عنوان بنزین «ویژه» تعریف شده است.
همچنین مجوز واردات و توزیع این فرآورده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای اشخاص حقوقی واجد شرایطی که درخواست خود را در درگاه ملی مجوزها ثبت کنند، صادر می‌شود.
سابقه کاری حداقل سه سال مرتبط با یکی از فعالیت‌های صادرات، واردات، تولید یا توزیع فرآورده‌های نفتی از جمله شرایط لازم جهت درخواست مجوز واردات است. انعقاد قرارداد معتبر (واگذاری مدیریت زنجیره تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی) با شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز یکی از شرایط لازم جهت ثبت درخواست مجوز توزیع در درگاه ملی مجوزها است و مدت اعتبار مجوزهای مذکور حداکثر یکساله با قابلیت تمدید می‌باشد.
قیمت‌گذاری رقابتی برای عرضه بنزین ویژه به مصرف‌کنندگان نهایی توسط دارنده مجوز توزیع مجاز است و وزارت نفت و شرکت‌های تابعه ذیربط مجاز به دخالت در امر قیمت‌گذاری نیستند.
بازار ![]()