نسیم گیلان - ایسنا / پژوهش‌های دکتر سپیده میرزایی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، همراه با 13 پژوهشگر بین‌المللی، بر هدف‌گیری مسیرهای سیگنالینگ درون‌سلولی متمرکز است تا مقاومت سلول‌های سرطانی به داروهای درمانی کاهش یابد و مسیرهای جدیدی برای درمان‌های نوین سرطان فراهم شود.
در دهه‌های اخیر، بیماری سرطان به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و چالش‌برانگیزترین بیماری‌های انسان مطرح شده است و به‌ویژه مقاومت سلول‌های سرطانی به داروهای شیمی‌درمانی و هدفمند، یکی از بزرگ‌ترین موانع موفقیت درمان به شمار می‌رود. مقاومت دارویی در سرطان، فرآیندی مولکولی و سلولی است که طی آن سلول‌های سرطانی با فعال شدن مسیرهای سیگنالینگ درون‌سلولی، توانایی خود را برای پاسخ به داروهای درمانی از دست می‌دهند و در نتیجه اثر بخشی درمان‌ها کاهش می‌یابد.
بازار ![]()
در این میان، پژوهش‌های نوین در حوزه زیست‌شناسی سرطان، به‌ویژه با تمرکز بر شناسایی مسیرهای مولکولی دخیل در مقاومت دارویی، اهمیت حیاتی پیدا کرده‌اند. روش‌های ژن‌درمانی و بررسی مسیرهای سیگنال‌دهی درون‌سلولی می‌تواند با هدف‌گیری دقیق این مسیرها، حساسیت سلول‌های سرطانی به داروها را افزایش دهد و راهکارهای درمانی جدیدی ارائه کند.
دکتر سپیده میرزایی، عضو هیات علمی گروه بیولوژی دانشکده علوم و فناوری همگرای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، در طول فعالیت علمی خود تلاش کرده است با تلفیق دانش مولکولی و تکنیک‌های پیشرفته آزمایشگاهی، به درک دقیق‌تری از علل ایجاد مقاومت دارویی دست یابد و روش‌های مؤثری برای مقابله با آن ارائه کند. تحقیقات او، علاوه بر جنبه علمی و آزمایشگاهی، با هدف انتقال یافته‌ها به فازهای پیش‌بالینی و بالینی و توسعه راهکارهای نوین درمانی می‌تواند تأثیر مهمی در بهبود نتایج درمان بیماران مبتلا به سرطان داشته باشد.
دکتر سپیده میرزایی، عضو هیات علمی گروه بیولوژی دانشکده علوم و فناوری همگرای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در گفت‌وگو با ایسنا تمرکز فعالیت‌های پژوهشی خود را بر حوزه زیست‌شناسی سرطان عنوان کرد.
وی افزود: تحقیقات ما به‌طور اختصاصی بر بررسی عوامل ایجاد مقاومت‌های دارویی در سرطان متمرکز است و تلاش می‌کنیم با مطالعه مسیرهای مولکولی، مشخص کنیم چه عواملی باعث بروز این مقاومت‌ها می‌شود.
میرزایی با اشاره به یکی از چالش‌های اساسی در درمان سرطان توضیح داد: مقاومت‌های دارویی از مهمترین موانع درمانی در بیماران مبتلا به سرطان هستند که تحت تأثیر عوامل داخل‌سلولی ایجاد می‌شوند.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: حوزه تحقیقات ما بر شناسایی مسیرهای سیگنالینگ مولکولی و تنظیم آنها متمرکز است تا بتوان راهکارها و داروهای مؤثری برای غلبه بر مقاومت‌های درمانی در بیماران مبتلا به سرطان ارائه کرد.
وی با اشاره به تحقیقات خود در زمینه سرطان گفت: تمرکز ما بر شناسایی و تنظیم مسیرهای سیگنالینگ درون‌سلولی است که سبب ایجاد مقاومت‌های درمانی در بیماران مبتلا به سرطان می‌شوند. متوقف کردن این مسیرها می‌تواند حساسیت سلول‌های سرطانی نسبت به داروهای ضدسرطان را افزایش دهد.
میرزایی اضافه کرد: این روش بر پایه ژن طراحی شده و با هدف شناسایی مسیرهای مولکولی دخیل در بروز مقاومت دارویی، می‌تواند راهکارهای موثری برای درمان انواع سرطان‌ها ارائه کند.
وی افزود: مقاومت‌های درمانی مانند مقاوم شدن بدن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها است؛ همان‌طور که مصرف آنتی‌بیوتیک گاهی باعث می‌شود میکروب در برابر آن دارو مقاوم شود، در برخی بیماران نیز سلول‌های سرطانی نسبت به درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند. ما در پژوهش‌های خود علت این مقاوم شدن را شناسایی می‌کنیم و با هدف‌گیری مسیرهای سیگنال‌دهی درون‌سلولی تلاش می‌کنیم حساسیت سلول‌های سرطانی را نسبت به درمان افزایش دهیم.»
وی افزود: تصور کنید که این مقاومت‌های درمانی مثل حالتی هستش که شامل آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنیم و نسبت به یک بیماری مقاوم میشه بدنتون. حالا ما میایم شناسایی می‌کنیم که این علت مقاوم شدن چی هستش و در واقع به سمت درمانش پیش می‌ریم و سلول‌های سرطانی نسبت به درمان مقاوم میشن به علت فعال شدن همین مسیرهای سیگنالینگ درون سلولی و ما میایم حساسیت این سلول سرطانی نسبت به درمان بالا می‌بریم.
وی ادامه داد: بخش عمده‌ای از تحقیقات ما در مرحله آزمایشگاهی قرار دارد که در حال انتقال آن به فازهای پیش‌بالینی و بالینی هستیم. ژن‌درمانی می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای درمان سرطان باز کند و در درمان‌های نوین این بیماری روشی بسیار مؤثر و تأثیرگذار است. این شیوه درمانی یک روش جهانی است و آزمایشگاه‌های بسیاری در کشورهای مختلف در این حوزه فعالیت می‌کنند.
وی اضافه کرد: از جمله چالش‌های پیش‌روی این تحقیقات می‌توان به موانع علمی و همچنین محدودیت در دسترسی به منابع و امکانات آزمایشگاهی اشاره کرد. با این حال، بنده توانسته‌ام از طریق همکاری‌های بین‌المللی، به‌ویژه با کشورهای اروپایی و آمریکا، بخشی از این چالش‌ها را برطرف کنم و همکاری‌های علمی با حدود 12 تا 13 پژوهشگر بین‌المللی در این زمینه داشته باشم.
دستاورد تحقیقاتی این محقق ایرانی موفق به دریافت مدال دانشمند جوان کشورهای اسلامی به عنوان یکی از برنامه‌های هفته جایزه مصطفی(ص) شد.
این جایزه بر اساس با بهره گیری از تجربه 5 دوره برگزاری جایزه مصطفی (ص) در سال 1402 جایزه تحت عنوان مدال دانشمند جوان بنیان نهاده شد؛ ابتکاری که به پاس تکریم و تشویق نسل آینده سازان علم و فناوری در جهان اسلام به همت بنیاد علم و فناوری مصطفی (ص) آغاز شد.
این مدال با پشتوانه وقف‌های دو دانشمند پروفسور اوگور شاهین و پروفسور امید فرخزاد برگزیدگان جایزه مصطفی(ص) در سال‌های 1398 و 1402 بوده است. این مدال هر دو سال یک بار به دانشمندان نخبه زیر 40 سال که دارای آثار نوآورانه و مؤثر در بهبود زندگی بشر باشند، تعلق می‌گیرد.
فراخوان این دوره در بهمن ماه 1402 منتشر شد و نهادهای نامزد کننده جامعه علمی تا شهریور 1403 فرصت داشتند تا نامزدهای خود را به دبیرخانه مدال دانشمندان معرفی کنند. همزمان دبیرخانه با رصد و شناسایی دستاوردهای درخشان دانشمند جوان دانشمندان جهان اسلام فهرستی بلند از نامزدها فراهم آورد.
در نهایت 1002 پرونده علمی و فناورانه در سه حوزه اصلی به دبیرخانه رسید که از این تعداد 207 پرونده در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، 81 پرونده در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی و 714 پرونده در حوزه علوم پایه و مهندسی بوده است.
نوآوری علمی، پیشرو بودن اثر، ماندگاری و میزان تاثیرگذاری آن بر مرزهای دانش، انتشار در مجلات معتبر علمی، قابلیت تبدیل به فناوری، ثروت و نقش آفرینی در ارتقای سلامت، محیط زیست و رفاه عمومی از مهمترین ملاک های انتخاب برگزیدگان این دوره عنوان شده است.
از سوی دبیرخانه جایزه مصطفی(ص) پس از فرایندی دقیق و شفاف سه دانشمند جوان با دستاوردهایی درخشان و الهام‌بخش برگزیده شدند که دکتر میرزایی یکی از این برندگان بوده است.